sempozyum_bildiri_kitabi

Fransızlardan devir alan heyette yer almıştır. Bir süre sonra Halil Bey kendi arzusu ile memuriyetten
ayrılıp avukatlığa başlamıştır. 17 Eylül 1924’te, Adana’da ailenin ikinci çocuğu İsmail Berduk
dünyaya gelir. Olgaçay ailesi bir müddet sonra Mersin'e yerleşir. Halil Bey Himaye‐i Etfâl Cemiyeti
başkanı olur.
Zekiye Hanımın kardeşi Seza Hanım 1918’de İstanbul’da kurulan “Çerkes Kadınları Teavün
Cemiyeti” kurucu üyesi, “Çerkes Numune Okulu” müdürü ve öğretmeni, 1920’de yayın hayatına
başlayan “Diyane” (Annemiz) dergisinin yayıncısıdır. Mersin’de Kurtuluş şirketi sahibi Hakkı Cemal
Üçer ile evlenmiştir. Cumhuriyet ve Kemalizm ilkelerini özümsemiş bir kişidir. Atatürk ve Latife Hanım
Mersin’i 17 Mart 1923’te ziyaret etmiştir. “Gazi Günü” olarak kutlanan bu günün 11. yıl dönümünde
Seza Hanım görüşlerini şöyle belirtir:
“O Bizim Gazimize"
…İnsanlar cemiyet teşkil ettikten sonra Erkeğin ilk koyduğu kanun Kadına zincir
vurmaktı. Asırlar geçti, kuvvetler büyüdü, kanunlar değişti, dünya ateş tufanı içinde yandı,
söndü, taçlar devrildi, hürriyetler verildi, alındı fakat kadın hep ilk erkeğin koyduğu kanuna
zebun kaldı. Din perdesi altında her hakikat kıskıvrak bağlandığı devirlerde de Kadın varlığı
çoktan zincirlenmişti bile.
Kadının istikbali, gururu, saadeti erkeğin iki dudağı arasına sıkışmıştı. Onun hodbin
(kendini beğenmiş) bir kımıldaması bir varlığı mahvedebiliyordu. Kadın evinin hâkimi
değildi. Kadın çocuğunun hakiki anası, erkeğinin arkadaşı değildi. Kadın cemiyetin nısfı
olması lazım gelirken hiçbir şeyi olamamıştı. O gün, erkek kendi hodbinliğini tatmin için
kadını haktan mahrum etmek suretiyle yaptığı hatayı bugün yine bir erkek tashih etti. O
büyük erkek sensin GAZİ. 7
Seza Hanımın Gazi Mustafa Kemal’in Türk kadınının hayatına getirdiği değişikliklere dair övgüleri
onun da kardeşi kadar aydın ve devrimci nitelik taşıdığını göstermektedir.
Zekiye Hanım, Mersin Belediyesi’nde meclis üyesi ve encümen üyesi olarak görev almıştır. Toplum
sağlığı ve huzuruna yönelik çalışmalar ile Atatürk devrimlerinin Çukurova'da yerleşmesinde
önemli hizmetler yapmıştır. 1932 baharında Belediye Meclis Üyesi olan Zekiye Hanım Mersin’in temel
sorunları olan ekmek, su ve buz konularında çözüm arar ve karaborsayı eleştirmesiyle dikkat çeker. O
yıllarda ülkede eşine az rastlanır biçimde Belediye Meclisinde önergeleriyle yoksul halkın dertlerine
çare bulmaya çalışır.
1934 Nisan'ında “Çarşaf ve peçenin yasaklanması” için Şehir Meclisi’ne verdiği önerge onun
feminist bakış açısına somut bir örnek oluşturmaktadır:
Türkiye ve Gazi inkılâbının başlıca umdelerinden biri Türk kadınını yükseltmek,
erkeğiyle beraber terakki yolunda yürümesini temin etmektir. Nitekim bu mesut hamleler
göz açıp kapayıncaya kadar (onları) az bir zamanda kafes mahpesinden kurtarmış, menşei
belirsiz olan çarşaf, peçeyi yırtarak doktor, avukat, hâkim mevkiine kadar yükseltmiştir. On
senelik bir tecrübemiz çarşaf ve peçenin düştüğü yerde şeref ve vakarın yükseldiğini bize
ispat ediyor. Türk kadını seciye ve iradesine sahiptir. Onun şeref ve fazileti iki üç metrelik
kumaşa değil, kendi vakar ve haysiyetine mevuttur. Bugün yüzü açık gezmeyenler şüpheli
nazarlarla karşılaşıyor. Türk kadını hakkını ve takip edeceği medeniyet yolunu pek güzel
biliyor ve istiyor. Fakat henüz eski ve batıl itikatlardan kurtulamamış, bazı erkeklerin
tahakkümüyle dar mahpeslerinden çıkamamış kadınlara tesadüf ediyoruz. Bunlar naçar
kanunun kendilerine verdiği sarih haklarından mahrumiyete katlanıyorlar. Onların haklarını
tanımak istemeyenlere diyorum ki “Sizler ilk terbiyeyi onlardan aldınız.
Vatana büyük büyük kahramanlar yetiştiren, sizin gibi gören, hisseden, sizin gibi
yaşamak hakkına malik olan insanlardır. Onları temiz hava ve bol ziyadan (ışıktan) ne hakla
mahrum ediyorsunuz? Hem de bugün iddia ettiğim hak, kanunun onlara bahşettiği bir
haktır. 671 numaralı kanun kadın erkek tefrik etmemiştir (ayırmamıştır). Aziz ve muhterem