sempozyum_bildiri_kitabi

Lülü Konağında toplam on beş hizmetli ve evlatlık bulunurdu. Hizmetliler giriş katındaki odalarda
aileleri ile, kızlar orta katta odalardan birinde veya ikisinde toplu olarak kalıyorlardı. Kızlar (ve tabii ki
oğlanlar) en fazla 5 yaşında olmak kayıt ve şartı ile alınırmış eve. Bu adet hep böyle devam etti.
“Büyümüş çocuk terbiyeye girmez!”, diye yaygın bir kanı vardı. Aileler bayramlarda çocuklarını
görmeye gelirler, ama çocuklar bir daha asla ailelerine gönderilmezlerdi. Ailelerin büyük bir
bölümüköy kökenli olup, evlatlarını vermelerinin sebebi paraya olan ihtiyaç, sofradan bir boğazın
eksilmesi hesabı ve/veya çocuğun iyi bir eğitim alarak büyüyüp, görece iyi bir evlilik yapması
arzusuydu. Tabii ki ailenin paraya olan ihtiyacı düzenli olarak karşılanır; senelik erzak, para ve giyim
eşyası verilirdi. Çocuklar genellikle Kızılkaya köyünden veya Akseki köylerinden alınırdı ve bu hep
böyle sürdü. Antalya'da Aksekilerin çok akıllı olduğu söylenir. Gerçekten de ticarete çok yatkındırlar
ve hiç biri günümüzde mutazarrır durumda değildir.
Konakta bir kahya kadın bulunuyordu. Bu hanım (ismi Ummani) aynı zamanda konağın terzisi idi.
Kızların kıyafetlerinin dikimi, mutfağın ve erzakın kontrolü ve dahi gelen kızların eğitimi (yeme‐içmekonuşma‐giyinme‐adap‐servis
yapma vb.) onun sorumluluğunda idi. İstidadı olanlar okutuluyor (ki bu
bilgi kesin değil), okumayanlara mutlaka dikiş‐nakış türü bir beceri öğretiliyordu. Evde bir iş bölümü
vardı. İki‐üç kız mutfakta çalışırken, bir kısmı temizlikle ilgileniyor, bir kısmı ise çocuklara göz kulak
oluyordu. Ama çocukların dadıları ayrı idi. Anneannem hem Fransızcayı, hem de Arapçayı çok iyi
konuşur, ut ve keman çalardı. Elbette ki bu dadılar sayesinde. Her ne kadar annesinden ayrı
büyümüşse de, ağabeysi evde gördüğü eğitimi kız kardeşinde aynen uygulamıştır.
Kızlar, verildikleri ailelerin karar verdiği kişilerle, asıl ailelerinin usulen fikri alınarak, evlendirilirdi.
Seçilen eşlerin işleri genelde: Çiftlik kahyası, bakkal, kahveci gibi ya esnaf ya da Ömer Efendi'nin kendi
yanında çalışan adamlarından oluyordu. Kızlar evlenirken bir ev ve bir dükkan verilirdi. Ummani
Hanım'a verilen evlerden biri günümüzde Marina Otel'i oluşturan üç evden biridir, örneğin.
Evlatlık alınan kızların ve oğlanların aile ile ilişkileri her zaman farklı olmuştur. Erkek evlatlıkları ilk
öğrendiğim zaman, bende ailemin oldukça adil bir davranış sergilediği izlenimi uyanmıştı. Oysa
evlatlık kurumunda erkek çocukların alınışının sebebi ki sadece köklü ve büyük ailelerde bu duruma
rastlanmaktadır, ekim‐dikim ve hasat dönemlerinde evden ayrı kalan erkeklerin yokluğunda hem evin
korunmasının ve hem de çarşı pazar işlerinin yapılmasının sağlanmasıydı.
İki erkek evlatlığın öyküsünü Vecihe Zaman aktarıyor:
Anneannemin büyüttüğü iki oğlan çocuğu. Oğlanların ikisi de Akseki'den gelmeler.
Mehmet Dedemin çiftlikte kaldığı dönemlerde, hasat ve ekim zamanları evin erzakını
almak ve telefonun olmadığı dönemlerde haber yollamak amacı güdülerek alınan erkek
çocukların birinin ismi Ramazan, diğerinin ismi Mehmet'miş. Teyzem vefat ettiği için soy
isimlerini bilemiyorum, çünkü annem doğduktan kısa bir süre sonra evden ayrılmışlar.
Ramazan'ın Ankara'da Yenimahalle'de bir temizleyici dükkanı olduğunu anlatır annem.
Ama bu bilginin güncelliği nedir bilemiyorum. 1929 veya 28 doğumlu olmaları lazım. 17
yaşında ölen dayım İzzet Bayoğlu ile aynı yaşlardaymışlar. Mehmet'e ise Serik’te bakkal
dükkanı açılmış. Her ikisiyle de bağlantı tamamen kopuk durumda. Onlar da arayıp
sormuyorlar. Büyütülen kızlarla oğlanlar arasında, aile ile bağlantıların devam etmesi
hususunda büyük farklar bulunuyor. Belki de erkek egemen bir toplumda, işi kurulan erkek
çocuğunun kendi hayatı üzerindeki söz hakimiyetini eline geçirmesi buna sebep olabilir.
Kızlara mülk de verilse sonuçta söz hakkı aileden kocaya devir oluyor. Bir kaç istisna hariç.
Oğlanların ikisi de ortaokul mezunuymuş. Bizle görüşmediklerine göre, muhtemelen kendi
aileleri ile bağları devam ediyordur. Annem her ikisinin de Antalya'nın yerli kızlarıyla
evlendiklerini (ki bu gerçekten önemli bir statü atlama sebebidir) ve ikişer oğulları
olduğunu bildiğini söyledi.