sempozyum_bildiri_kitabi

Evlatlık kurumunun sosyal ideal formuna uygun olarak işleyebilmesi için çocukların eğitilebilir,
terbiye edilebilir olmasının gerekli olduğu vurgulandı; bu yüzden birçok kaynak kişinin söylediği gibi
evlatlıkların, adet gereği, çok küçük yaştayken alınması tercih ediliyordu.
Çocukların evlatlık olarak verilişi ile ilgili öyküler çoğu zaman günümüzün çocuk haklarına ilişkin
duyarlıklarımız nedeniyle sanki bir suçu saklamak ister gibi anlatılıyordu. Genellikle evlatlık alan
aileleri talepleri değil de çocuklarını çeşitli nedenlerle vermek zorunda kalan ailelerin muhtaç olma
durumları vurgulanıyordu. Sanki evlatlıklar önceden öngörülmemiş bir biçimde kapıya getirilmiş
oluyorlar da evlatlık alan aile de onları belirli bir acıma duygusu ve vicdani yükümlülükle himayesine
almış oluyordu. Bu öykünün bazı durumlarda “gerçeküstü” bir üslupla anlatılmasının bir nedeni de
çocuğun kimsesiz olması, ya da annesi babası belirsiz, gayrimeşru ilişki sonucunda doğmuş olmasıydı.
Genellikle evin erkekleri tarafından adeta hiç hesapta yokken eve getirilen evlatlıkların, örneğin, bir
seçim kampanyasında arabaya konulması söz konusu olabiliyordu!
Zaten kendi aileleri tarafından başka ailelere verilen bu çocuklar, “İşte ben de böylece bu kapıda
büyüdüm” diye anlatıyorlar. Çocukların büyüme öykülerinde “arada kalmışlık” ve aidiyetsizlik
duygusu en iyi koşullarda köken ailesini red ve büyüdükleri aileyi ve akraba ilişkilerini benimsemeye
varıyor.
Yine de tüm öykülerde burukluk var… Büyütülen çocuklar kendi ailelerini kurduktan sonra köken
aileleriyle yeniden ilişki kurmaya çalışıyorlar—özellikle kardeşleriyle. Kendilerini büyüten aile ile
ilişkiler ise sürekli karşılıklı beklentilerin hayatın seyri ve döngüsü içinde her koşulda yeniden
tanımlandığı—örtük bir hesaplaşma içinde sürdürülüyor.
Ailenin yaşlılarının bakımında, yeni doğan çocuklarının, hastalarının bakımında büyütülen
çocuklardan hizmet beklentisi hiç bitmiyor. Diğer taraftan da, parasal yardım, iş bulma, ev kurma, vs.
konularında yardım beklentisi her zaman dile getiriliyor.
Lülü ailesi (Antalya)
Lülü ailesi, Antalya’nın en eski ve köklü ailelerinden biridir. Bu makalenin ortak yazarlarından
Vecihe Zaman, Lülü ailesi’ndendir; aile bilgilerini, özellikle annesi Günaç Hanımla gerçekleştirdiğimiz
görüşmelerin yanı sıra, aile içindeki söylenceler, yazılı, basılı araştırma ve kitaplardan edinmiş olduğu
bilgilerden derlemiştir.
Aile seceresinde, Antalya’nın ilk üç dönem belediye reisliğini yapmış, ticaret odasını kurmuş, İkinci
Meşrutiyet döneminde parti kurarak seçimlere katılmış ve kazandıktan sonra padişah tarafına geçmiş
bir Bey olan ÖMER LÜTFÜ LÜLÜ (Vecihe Zaman’ın anneannesinin babası) en önemli isimdir. Yedi
çocuğuna da adilce dağıtacağı sayıda çiftlikleri, toprakları ve tomruk ticareti yapması dolayısı ile
gemileri bulunmaktaydı.
Ev içerisinde yetiştirilecek ve hizmete alınacak çocuklar ki hem erkek hem de kız çocuklar evlatlık
alınırdı, bu çiftliklerde çalışan marabaların çocukları olurdu. Çocuklar seçilirken büyümüş
olamamalarına dikkat edilir ve belli bazı testlerden geçirilirdi. Bazı ailelerin aksine asla zeka özürlü
veya aptal çocuk alınmazdı. Eve geldikleri günden itibaren örf, adap, yeme‐içme, konuşma, yürüme,
hizmet etme dersleri alırlar, bu eğitim tamamlanmadan asla hizmete çıkmazlardı.
Kızlar ev işlerinde, mutfakta ve çocuk bakımında kullanılırken, erkekler çarşı‐pazar işleri, konağın
bahçesinin düzenlenmesi, odunluk tanzimi ve yakacak tedariki gibi işlerde görevlendirilirdi. Hemen
hepsinin istidadına göre bir zanaat veya sanat edinmelerine dikkat edilir, evlendirilirken kızlara bir
dükkan ve ev, oğlanlara ise dükkan ve işletmelerde iş verilir, mutazarrır olmamalarına dikkat edilirdi.