sempozyum_bildiri_kitabi

HİKÂYELERİMİZİN PEŞİNDEN
Feryal SAYGILIGİL *
“Yaşadıkça yazgımızı sürekli olarak değiştiriyoruz; eylemlerimizle aralıksız olarak
iyileşiyor ya da kötüleşiyoruz. Bizden önceki durumların önemine, sorumlu olmadığımız ve
bize alçakgönüllülüğü öğreten tüm borca ya da tüm bir kazanıma inanıyorum. Ancak
içimizdeki her şey, dışımızdaymış gibi, sürekli olarak değişiyor: Şu an söylediğim sözler bile
beni değiştiriyor” 1
Giriş
Yaşam anlatıları, kadınların deneyimlerini doğalcı bakış açısıyla geleneksel rollere kapatan rol ve
görev anlayışını kırmamızı/bozguna uğratmamızı, üretim/yeniden üretim, kamusal/özel, dişilik/erillik
gibi dikotomilere temkinli yaklaşmamızı sağlar. Bireylerin kendi yaşamlarının öznesi olmalarının
yolunu açar. Ancak, kendi öykümüzü kurgularken diyaloğa, diğerinin öyküsüne de gereksinim duyarız.
Bu durum dinlemeye hazır, değişime açık, sabitlenmemiş, “oluş” halindeki kimliğe sahip bireyler için
söz konusu edilebilir. Feminist yöntemle yazılan, çizilen, çekilen her şeyde kendi hikâyemizi kurmaya
çalışırız. Bir yandan da kolektif belleği yaratırız. Böylece kendi hikâyemizdeki bir parçayı tamamlamış
oluruz. Bu yöntemle ortaya çıkan eser, araştıran araştırılan ikiliğine meydan okuyan, ortak bir anlatı
çıkarmayı tahayyül eden, birbirini dönüştürdüğün, mırıldanmalar, fısıldamalar, suskunluklarla bezeli,
ucu açık, sorular sorduran bir yaklaşımdan müteşekkildir. Bu yazıda, kendi yaptığımız çalışmalardan
yola çıkarak hikâyelerimizi biriktirirken kendi yazma ve çalışma sürecimiz üzerinden feminist yöntemi
tartışmak hedeflenmektedir.
Hikâyelerimizin Peşinden
Sandra Harding feminist araştırmanın ayırt edici özelliklerinden birinin sorunların kadın
deneyimleri açısından ele alınması olduğunu söyler ve ekler 2 .
Aynı zamanda bu deneyimleri, kabul görmüş varsayımlara karşı ‘gerçeklik’in önemli bir
göstergesi olarak kullanmasıdır (...) Ayrıca, kadın deneyimlerinin anlamını açıklayabilecek
kimselerin ilk defa kadınlar olması gerektiği vurgulanmalıdır.
Harding’e göre bizim toplumsal cinsiyetimizle ilgili deneyimlerimiz, yalnızca kültürel kategorilere
göre farklılık göstermez. Aynı zamanda bunlar, sık sık tek bir bireyin deneyimleriyle de çelişebilir.
Örneğin anne ve profesör olarak deneyimler birbirine aykırı olabilir 3 . Ancak bu deneyimleri bir tek
kişinin kişiliğinde değerlendirmek; kimliklerin bir arada ele alınması gerekir. Feminist Epistemoloji bu
işlevi yerine getirir: “Kadınların kendi ifadeleriyle kendi sesinden deneyimlerinin dinlenilmesi ve
sonuçlarına onlarla birlikte karar vermek”.
26 Eylül 2006 tarihinde Antalya Serbest Bölgede Petrol‐İş Sendikası üyesi 83 kadın işçi, kadın
oldukları için maruz kaldıkları saldırıları bertaraf etmek, sendikalaşma haklarını savunmak için greve
gittiler. Petrol‐İş Kadın Dergisi’nde Necla Akgökçe’nin Novamed’de çalışan kadınlarla yaptığı bir
röportaj çıkmıştı. Tam da kadınların emeklerine, bedenlerine el koyuluyor ve kadın oldukları için
bunları yaşıyorlardı. O dönemde Güliz (Sağlam) ve ben de Filmmor Kadın Kooperatifi’nde yer
almaktaydık ve yapabileceğimiz, elimizden gelen şey oraya giderek grevdeki işçilerin deneyimlerini
kamerayla belgelemekti 4 . İlk olarak 13 Şubat 2007 tarihinde Antalya serbest bölgesine grevdeki
*
İstanbul Arel University, Department of Sociology.