sempozyum_bildiri_kitabi

Geleneksel yaşamı hala sürdürmekteler. Bu nedenle de özellikle kadının işi hiç bitmiyor. Bodrum’a
turizm girdikten sonra ona verilen, işe yaramaz çalılıklar para edince, rahatlığa kavuşmuş; ancak,
alışkanlıklarını sürdürmüş.
Anlatılardan bir diğeri, bir kadın kaptanın öyküsüdür. Bodrum’da deniz, kadın yaşamının bir
parçasıdır. Babasını, kocasını, oğlunu denize vermiş kadınlar vardır; ya da erkeğini kaybedince ekmek
parasını denizden çıkarmak zorunda kalanlar.
Son iki anlatı ise, Giritli Mahallesi’ nden. Onlar, Kos adası’ nda doğup, göç ya da evlilik nedeniyle
Bodrum’a gelmişler. Onların evleri ve sokakları denize açılır. Gördükleri soludukları, konuştukları
denizdir. Toprakları evlerinin önü kadardır. Dünyaları, eşleri ve çocukları üstüne kurulmuştur. Eşleri
çoğu zaman üç dört ay denizdedir. Ev pansiyonculuğuna ilk başlayan onlardır.
Deveci Saniye ‐ SANİYE KELEŞ
1923’de Bodrum’dan 19. km uzaklıktaki Peksimet köyü’ nde doğmuş. Arnavut kökenli babasıyla, o
yöreden annesi rençper. On yaşında babasını kaybedince, üç kardeş ve annesinin ağır yaşamı
başlamış.
Dedim ya kızım, köyümüz zaten fakirdir, çetiliktir. Bağı, bahçesi, suyu yoktur.
Hayvancılık da yetmez. Babam öldükten sonra okul hayatım da olmadı. İki yıl camide
derslere gittim. Sonra annemle, küçük yaşta Bodrum’dan Milas’a tütün işlemeye
gittik.Görücü usulüyle on yedi yaşımda, evin tek oğlu, Keleşlerin Ali’ye, Bodrum’a gelin
geldim. İlk kez o gece görüştük. Sonrasında bu çıkmaz sokağa girdim. Hala ordayım. Taş
evimi çok sevdim. Eve, deve boyunda, taş kemerli bir kapıdan girilirdi. Sokağın insanlarıyla
da muhabbettim iyidir. Bir deve yükünün zorla geçtiği bu dar sokağın insanlarının yüreği
genişti. Seslensek duyardık birbirimizi. Sıcak ekmek kokusu sarardı evleri.
Ali’nin bir yorganı bile yoktu anasının verdiği. Ama kendisi ve üç görümce vardı.
Düğünde taktıkları beşibir aradayı evlendikten sonra aldılar. Dedim ya, her şeyim emanetti
diye. Çektiklerimi evin dili olsa da anlatsa; taşlar çatlar. Evin avlusunda çocuklarla
hayvanlar karışırdı. Hayvan kokusu üstün gelirdi. Hele develerin kokusu, keskindir;sokak
başından duyulur. Türkuyusu’ nda her sokakta 6‐7 deve bulunurdu. Biz de 5 dönümlük yeri
satıp üç beş deve aldık. Onlarla köylerden incir, harup, mandalin, sünger çekerdik. Yapılan
evlerin taşını, kumunu, tuğlasını onlar getirirdi. Doğan deve yavrusunu çocuğum gibi sarıp
sarmalardım. Onlar, çocuklarımız gibi yarınımızdı. Analarını da yağmur ve soğuktan
kendimiz gibi korurduk. Allah’tan sesleri çıkmaz, aynı benim gibi; sessizce verilen yükü
çekerler. Önce bir, sonra beş deve sahibi olduğumuzda derdimiz azalacak demiştim.
Nerde… Eşim hasta oluverince devenin ipleriyle beraber dertleri de üstüme kaldı. Büyük
oğlum Hüseyin yanımda olsa da, ya diğer beş çocuğum?
Yetemedim onlara. 15 yaşında Yurdaerim’ le 1,5 yaşındaki Yurdagülüm’ ü yokluktan
kaybettim. Kızım Yüksel’ in sütünü para karşılığında, memurun çocuğuyla paylaştım. Ne
gelinliğimi, ne gebeliklerimi anlayabildim çalışmaktan. İkiz kızlarım büyüyünce onlar da
mücadeleye katıldılar. Develer elimiz ayağımız, geçimimizdi. Evde erkek güçlü değilse zor
iş, kızım. II. Dünya Savaşı’ nın yokluk rüzgârı da eklenince iyice bozuldu düzen. Lamba
yakamaz olduk gazsızlıktan. Çocuklarımla paylaştık her şeyi. İki yorganın altında sekiz kişi
yattık. Bazı yıllar Mumcular’a tütün işlemeye gittik çoluk çocuk. Tabi ki okul değiştirirlerdi.
Bazen biri sırtımda, biri kucağımda, kalan tek elimle de tütün diktim, çapa yaptım, tütün
kırdım Temmuz sıcağında.
Bu eller var ya bu eller, hiç durmadı. Tütünün acısı, ağanın zulmü, güneşin öfkesi, hepsi
üstümüzden geçti. Ne sokak yüzü gördüm, ne düğün. Çocuklarımdan dördünü
yüksekokulda okuttum. Meslek sahibi oldular, evlendiler. Kızlarımı Yokuşbaşı’ndan öteye
evlendirmem, desem de olmadı. Hatta biri Almanya’da evli. Her biri kendini kurtardı. İnsan
gibi yaşıyorlar. Onlar bir araya geldiklerinde, iyi ki elime devenin ipini almışım diyorum.
Görüyorsun, ilk mekânım evimde tek başıma yaşıyorum. Bu sokak can yoldaşım. Kapım yaz
kış açık. Hastalanırsam geçici evlerine giderim. Çok şükür elim ayağım tutuyor. Zihnim
yerinde. Herkes yerinde sağ olsun.