sempozyum_bildiri_kitabi

konferansı ve faşizm. Dış politika ile ilgili olarak toplam 71 yazısı yayınlanan Sertel bu yazılarından
45’inde savaş sonrası toplanması planlanan San Fransisko konferansından, 22’sinde faşizm ve
sürmekte olan savaştan ve kalan 4’ünde de doğrudan İngiliz sömürgeciliğinden ve İngiltere’deki
seçimlerden bahseder.
Bu dönem aralığında Sertel’in faşizm ile ilgili yazılarında vurgusu faşizmin yenilgisinin tarihselliği
üzerinedir. Alman faşizminin ve faşist ideolojinin eleştirisini yaptığı bu yazılarında; Hitler, Gobbels ve
faşizmin ajanlarını Almanya’yı uğrattığı yıkımı konu alıyor. Faşist ideolojiyi eleştiren Sabiha Sertel
faşizmin eninde sonunda insanlık tarafından yenilecek olmasına dikkat çekiyor. Örneğin 1 Nisan tarihli
“Goebbels’in Feryatları” başlıklı yazısında Sertel Goebbels’e soruyor:
Goebbels ‘tarih sert ve çetin bir öğretmendir, milletlerin geçmişteki hatalarını
düzeltmek fırsatını vermez.’ diyor. (...) Goebbels bu sert ve çetin tarih hocasından
mütttefiklerin ders almadığına işaret ederken, 1933’den bugüne kadar Almanyayı idare
eden üstün adamla beraber Nazi şeflerinin neden bu tarihten ders almadıklarrını
söylemiyor. (...) Tarih bütün seyrinde daima küçük ve büyük milletlerin ve insanların
esarete karşı koyduklarını, ezilenlerin ezenlere karşı ihtilallerle göğüs gerdiklerini,
tekamülün daima ileriye doğru halk kitlelerinin hürriyetine ve hakimiyetine yürüdüğünü
neden görmediler? 2
Sertel’in yazılarında faşizm karşıtlığı açıktır ve yenilgisi de mutlaktır. Yine 12 Nisan tarihli
“Cehennemden Gelenler” başlıklı yazısında Almanya’yı cehenneme benzetiyor ve Almanya’nın değil
faşizmin yenildiğini ve yenilmenin bir zorunluluk olduğunun altını çiziyor:
Hitler Almanya yenildiği için bu mevkie düşmedi. Hitler geri bir dava güttüğü için
Almanya mağlup oldu. Almanya bugün bir cehennemdir. 3
Sertel ayrıca bu yazılarında Hitler ve Goebbels’i doğrudan doğruya karşısına alıyor. Sertel’in bu
yaklaşımı bize Cumhuriyet aydınlarının politikaya yaklaşımları ve etkileri hakkında da ipucu veriyor.
Örneğin “Yeni Fuhrer Eski Oyunu Oynuyor” başlıklı köşe yazısında Hitler’i yalancı, bütün Avrupa
milletlerine karşı tecavuzi harbin başı olarak karşısına alıyor. 4 Diğer bir köşe yazısı “Adolf Hitler”de
Hitler’in kendi diktatörlük hırsları için Alman milletinin sırtına bindiğini ve Goebbels’in de onun
uşaklığını yaptığını yazıyor. Sertel’in bu doğrudan ve agresif uslübu faşizm karşısındaki mücadelesinin
korkusuzluğunun bir işareti olmakla beraber Hitler Almanyası’nda da yankı buluyor:
Daha iptidada da bu mikrobun memleketimize girmemesi için ben de yazılarımla
faşistlerin yüzlerindeki maskeleri indirmeğe çalışıyor bu cereyana karşı koyuyordum. Bu
sıralarda İstanbul’a gelen bir Alman kadın gazeteci beni matbaada görmeğe geldi. (...) –
Sizin yazılarınız Almanyada çok fena akisler yapıyor, dedi.Goebbels’in size selamı var, “eğer
bir gün elime geçerse, dilini keseceğim.” diyor. Ben de efendisine selam söylemesini, dilimi
keseceği güne kadar faşizmle mücadele edeceğimi söyledim. Goebbels o zamanlar dilimi
kesemedi. Fakat Ankara caddesindeki köpeklerini üzerime saldırttı. (..) Hadiseler onu
susturdu. O benim dilimi kesemedi. (...) Goebbels’in dili ne alemde? (...) Çünkü bu
muazzam cinayetin başı Hitler’se dili de Goebbels’di. 5
Sabiha Sertel’in ajanlarla ve işbirlikçilerle bir meselesi vardır. Bu ajanların teşhirine önem verir.
Örneğin “Von Papen nihayet yakalandı” başlıklı bir köşe yazısında Amerikalı bir ajandan bahseder ve
onun faşizme sunduğu “hizmetleri” ayrıntılı olarak ifşa eder. Yazısını “...bütün hür dünyanın bu
esirden soracakları bir hesap vardır.” diye bitirir. 6 Ajanları konu aldığı diğer bir yazısı da “Dünkü
Qusing’ler Bugünkü Quising’lerdir”: Sertel yazısında “Quising”lerin Alman faşizmi lehine
faaliyetlerinden bahsetmiş kendi ülkelerinde nasıl çalıştıklarını ayrıntılarıyla değerlendirmiş ve
yazısına “...Her memleketin hürriyetçi demokrat ve aydınlarının bu kişilere karşı birleşmesi ve
mücadele etmesi gerektiğini” yazarak son vermiştir. 7