30.05.2016 Views

sempozyum_bildiri_kitabi

sempozyum_bildiri_kitabi

sempozyum_bildiri_kitabi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

hemcinsi ile kurduğu duygusal bağdır. Bu durum yazarın üslubunu etkilemiş ve yazar Halide'nin<br />

özellikle mitinglerdeki heyecanlı duruşunu kaleme aldığı satırlarda tasvir tekniğini kullanarak metnin<br />

anlam yoğunluğunu dolayısıyla okur üzerindeki etkisini artırmıştır.<br />

Yüzlerce yılın geleneği çiğneniyor, artık mitinglerde kadınlar da konuşmacı olarak<br />

kürsüye çıkıyorlardı. (…)Sultanahmet Meydanı’na Fuat Paşa Türbesi Sokağı’ndan giren<br />

Halide’nin kalbi öylesine atıyordu ki, yürürken sallanıyordu.<br />

Kalabalıktan kıpırdamak mümkün değildi. Damlar, cami kubbeleri, meydan, her yer<br />

insan doluydu. Süngülü dört asker kendisine yol açmıştı. Halide, hayatının en önemli anını<br />

yaşadığının farkındaydı. Bedeninin her zerresi elektriğe tutulmuş gibiydi. Sultanahmet’teki<br />

Halide, her günkü Halide değildi. 16<br />

Halide'nin bu heyecanı o dönemde yaşayan Türk kadınını da etkisi altına almıştır. Kadınlar, vatanı<br />

için mücadele eden Halide'nin yalnızca fikirlerinden değil, fiziksel görüntüsünden de etkilenmiştir.<br />

Çalışlar, bu durumu şu cümlelerle betimlemiştir:<br />

Yuvarlak çerçeveli gözlüğü, kırlaşmış saç topuzuyla Halide, öğrencilerinin karşısına<br />

bakımlı, bir orta yaş kadını olarak çıkmıştı. Türkiye’ye döndükten sonra çekilmiş kimi<br />

fotoğrafında çenesinin altından bağlanmış bir eşarpla görülüyor. 1940’lı yıllarda 50’sini<br />

aşkın kadınların çoğu sokağa çıkarken başlarına böyle bir eşarp takardı. 17<br />

Çalışlar’ı Halide’nin yaşamöyküsüne iten sebeplerin çoğu özne kaynaklıdır. Halide Edip’in<br />

bilinmeyen yönleri ve “üzerinde seksen yıldır süren resmi lanet”, yazarı Halide’nin yaşamanı yazmaya<br />

iten en önemli sebeplerden biridir.<br />

İsyan günlerinin hatibi, muhalif karakterinden ödün vermeyince devlet ve erkek<br />

marifetiyle itibarsız kılınmıştı. Yok etme eylemi öylesine başarılıydı ki, üzerindeki resmi<br />

lanet, 80 yıldır sürmekteydi. 18<br />

Halide Edip’in torunu Ömer Sayar’ın getirdiği fotoğraf albümünde hiç tanımadığımız bir Halide<br />

Edip ile karşılaştığını belirten Çalışlar, Halide Edip hakkında bilinmeyenleri/yanlış bilinenleri gün<br />

yüzüne çıkarmak istemiştir. Bu amaçla yola çıkan yazarın en güvenilir kaynağı elbette Halide Edip’in<br />

kendi eliyle yazmış olduğu anılarıdır. Çalışlar, Halide Edip’in Memoirs of Halide Edib ve<br />

TheTurkishOrdeal adını taşıyan ve bir kısmı Türkçeye çevrilmiş anılarından hareketle Halide hakkında<br />

yanlış bilinen bazı durumları belge ve kişilere başvurarak düzeltmeye çalışmıştır. Bunlardan ilki Halide<br />

Edip ve ilk eşi Salih Zeki hakkındadır:<br />

Kimi tarihçiler Halide Edib ile Salih Zeki arasında çok eşliliğe karşı yapılmış bir evlenme<br />

akdi olduğunu ve Halide’nin bu akde dayanarak boşandığını yazıyorlar. Ancak Halide’nin<br />

anılarından anlaşıldığı kadarıyla aralarında böyle bir akit yoktu. O yıllarda erkeklerin çok<br />

eşliliği, sanılanın aksine yaygın değildi ve hoş karşılanmıyordu. İstanbul’daki çok eşli<br />

erkeklerin nüfusa oranı yüzde 2.16’ydı. 19<br />

İpek Çalışlar, Halide Edip’in İstanbul gazetelerinde yazılanların aksine yeşil bir cüppe giyerek halk<br />

arasında propaganda yapmadığını ise şu cümlelerle ifade eder:<br />

Ankara’da kurulan hükümette yer alan isimler sayılırken Halide’nin maarif vekili olduğu<br />

yazılmıştı. Gazete kanun dışı ilan ettiği bu asi kadına hücum ediyor, kadına yönelik dini<br />

muhafazakârlığı tahrik etmeye çalışıyordu.<br />

Bazı İstanbul gazeteleri de Halide’nin yeşil bir cüppe giyerek halk arasında propaganda<br />

yaptığını yazıyorlardı. O yıllarda yeşil renk, Bolşevik Müslümanların sembolüydü. Halide,<br />

mevki peşinde olmadığını, yeşil cüppe ile dolaşmadığını yazacaktı anılarında. 20

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!