sempozyum_bildiri_kitabi

Acı çeker çünkü geleneksel güzellik normlarının dışındadır, geleneksel kadınlık normlarının
dışındadır. Sevgilisi Joe McDonald şöyle söyler:
Bir yandan insanlar onu seks sembolü olarak görmek istiyorlardı ama o geleneksel bir
seks sembolü değildi, davranış şekli, tarzı farklıydı. Ondan Billie Holiday olmasını
istiyorlardı ama değildi Billie Holliday feminendi kadınsıydı, o tüm kodları alt üst ediyordu.
Aslında tam anlamıyla gerçek bir kadındı ama insanlar ona adamlardan biri gibi
davranıyorlardı. 20
Alt üst ettiği kodlar onu da alt üst ediyordu aslında, sevgi ve onay da görmek istiyordu. Alt üst
etmekten vazgeçmedi ne kendini ne eril hegemonik kodları. Acılarını alkol ve uyuşturucuyla
öldürmeye çalıştı. Birçok rock starın zevk almak ve eğlenmek için kullandığı alkol ve uyuşturucu onun
için yaşamına devam edebilmenin bir yoluydu.
Joplin’in hayatı ve eserleri dönemin toplumsal cinsiyet kısıtlamalarına tabi olsa bile, bugün dahi
devasa bir atılım ve zafer sayılabilecek bir dişi isyana tanıklık eder. Janis kendisini değiştirmeden
hayatında ve müzik dünyasında tek başına var olabilmişti fakat patriyarkal yapıyla mücadele pratikleri
geliştirirken kimi zaman bu yapının mevcut tanımları dışına çıkamadı. Bunun sebebi erkek egemen
karşı kültürde kadınların özgürlüğünün tamamen cinsel terimler çerçevesinde tanımlanmasıydı. Bu
yüzden kadınlar cinsel özgürleşme fikrini devasa bir simgesel önemle donattılar, henüz bastırılmış
halde duran daha kapsamlı bir isyanın tüm gizli enerjisini bu fikre yüklediler. Ne var ki, cinsel özgürlük
büyük ölçüde erkeklerin arzularına cevap vermeye hazır olmak olarak tanımlanmıştı; bu yüzden bir
kadının kendi özgürlüğünü bu kısıtlı yolla dışa vurması aynı zamanda bir boyun eğme biçimi oluyordu.
21
Ece Temelkuran’a göre 60’lar ile birlikte sere serpe yaşanan cinsel özgürlük daha çok kadınla
birlikte olmak için erkeklerin uydurduğu bir palavraydı. Dönemin bütün popüler kültür göstergelerinin
yanısıra en radikal fanzinler bile fazlasıyla “erkekti”. Ama daha acısı, dönemin sallantısına kapılan,
“Yaşasın” diye bağırıp, cinsel özgürlük mavalına aldanan kadınlardı. Onlar ellerinden alınan silahın
farkında değillerdi. Sadece teklifsiz cinsellik sunan kadınlar değil, aynı zamanda erkek iktidarını
tadından yenilmez hale getiren genç kadın idolü de yüceltiliyordu. Böylece hem cinsellik bedel
ödenen bir etkinlik olmaktan çıktı, hem de cinsel ilişkinin erkek üzerinde yarattığı “delikanlıca”
sorumluluk ortadan kalktı. 22 Janis’in yansıttığı, yaşattığı çifte persona –şehvetli hedonist ile ıstıraplar
içindeki mağdur‐ bu ikilemi hissettiğini ortaya koymaktadır”. 23
Bir arkadaşı Ellen şöyle anlatıyor:
Bir aileye sahip olduğunuz zaman bir kocaya, onu yargılamazsınız, oradadır, sizindir, bu
romantizm değil. Bu başka bir şey, aileleri ve dünyayı bir arada tutan şey. Buna sahipseniz
hiçbir şey sizi alıkoyamaz. Janis ise bunu benimsemedi. Rahatsız olmaktan ve rahatsızlığını
ilişkilerine taşımaktan hep gizli bir haz duydu. Bu rahatsızlıklar onun yerleşik düzene
geçmesine engel oldu. 24
Arkadaşının rahatsızlık olarak nitelendirdiği şey kendisi olmaktı, birey olmak ve bir kadın olarak
kaderini elinde tutmak. Tıpkı eski filmlerde olduğu gibi –şimdi çok mu farklı?‐ bağımsız kötü kadın ve
mazlum edilgen iyi kadın vardı. O hep kötü kadın olmayı seçti.
Ne olursa olsun başka bir yol vardı, kendi isteklerimi gerçekleştirmek için öngörülmüş kuralları
takip etmem gerekmiyordu, kadın olmak, kendin olmak acı çekmeyi gerektiriyordu demek ki ama ne
olursa olsun kendi isteklerinin peşinden gidebilme başarabilme gücü vardı, farklı olmaktan, aykırı
olarak tanımlanmaktan korkmaya gerek yoktu, en önemlisi var olan eril yapının sürdürülmesinde
önemli bir kontrol mekanizması olan ve bu mekanizmanın sürdürülmesini sağlayan öznelerin seni
sürekli yargılamalarından korkup çekinmeye gerek yoktu.
Bu noktadan itibaren başka kadınları merak etmeye başladım, onlar nasıl baş etmişlerdi, nasıl
savaşmışlardı, yaşamışlardı. Okuduğum her kadın en klişe ama doğru tanımlamayla başka bir kapı
açtı, güç verdi. Ben hiçbir zaman büyük engeller aşmadım veya çok büyük mücadeleler vermem
gerekmedi, kendi sıradan öykümde sadece hakikaten kendim olmaya çalıştım ama her kadın bilir ki
bunu başarmaya çalışmak bile başlı başına büyük bir mücadeledir.
Janis Joplin 4 Ekim 1970’de otel odasında ölü bulundu. Adli tıp ölüm nedeninin eroin olduğunu
saptadı, kanda alkol belirtilerine de rastlandı. Rock’ın erkekler dünyasında kendisini kabul ettirdi,