sempozyum_bildiri_kitabi

Kadınlığın inşası
Bu başlık altında artık kadınlığı inşa eden, insanları kadın öznelliğine dönüştüren, özneleştirirken
de pasif ya da iktidarın dışında bırakan anlatıları ele alacağız.
Bugün bilinen en ilkelinden en modernine kadar bütün toplulukların bir anlatısı vardır. Bu
anlatılarda şimdi kadınlığın nasıl kurgulandığını çözümlemeye başlayacağız. Oğuz kağanla ilgili destanı
gözden geçirecek olursak: Kadının, erkek cinselliğinin ve arzusunun nesnesi ve toplumun soyunun
devam etmesi için üreme aracı olarak görüldüğü tespit edilmelidir. Destanda, Oğuz'un göğün
tanrısının kızıyla evlenmesi şöyle anlatılır:
Oğuz Kağan bir yerde, Tanrıya yalvarırken:
Karanlık bastı birden, bir ışık düştü gökten!
Öyle biri ışık indi; parlak aydan, güneşten!
Oğuz Kağan yürüdü, yakınına ışığın,
Oturduğunu gördü, ortasında bir kızın!
Bir ben vardı başında, ateş gibi ışığı,
Çok güzel bir kızdı bu, sanki Kutup yıldızı! .
Öyle güzel bir kız ki gülse gök güle durur!
Kız ağlamak istese, gök de ağlaya durur!
Oğuz kızı görünce, aklı gitti beyninden,
Kıza vuruldu birden, sevdi kızı gönlünden,
Kızla gerdeğe girdi; aldı dilediğinden. 10
Gök tanrısıyla evlenen Oğuz destanda yer tanrısının kızıyla da evlenir olay şöyle anlatılır:
Ava gitmişti bir gün, ormanda Oğuz Kağan,
Gölün ortasında bir, tek ağaç uzuyordu;
Ağacın koğuğunda, bir kız oturuyordu
Gözü gökten daha gök, bu bir Tanrı kızıydı,
Irmak dalgası gibi, saçları dalgalıydı.
Bir inci idi dişi, ağzında hep parlayan,
Kim olsa şöyle derdi, yer yüzünde yaşayan,
"Ah! Ah! Biz ölüyoruz! Eyvah! Biz ölüyoruz!"
Der, bağırır dururdu!
Tıpkı tatlı süt gibi, acı kımız olurdu!
Oğuz kızı görünce, aklı başından gitti,
Nedense yüreğine, kordan bir ateş girdi.
Gönülden sevdi kızı, tutup aldı elinden,
Kızla gerdeğe girdi, aldı dilediğinden. 11
Oğuz Kağan destanının İslamiyet’ten sonra ki versiyonunda da üç kadına evlilik teklifi götürmesi
anlatılır. Evlenmek istediği kızları İslam’a çağırır. İlk teklifini amcası Kür‐Han’ın kızı reddeder. İkinci
teklif de reddedilince küçük amcası Or‐Han’ın kızıyla evliliği yapar. Oğuz’un evlilik teklifine kızın yanıtı
şöyledir: 12
Kız Oğuz'a vurgundu, Oğuz'a candan bağlı,
Her şeye değer idi, Oğuz gibi adaklı.
Oğuz'a dönüp baktı, şöyle dedi, ağladı:
Ben ne Allah tanırım; ne de Tanrı bilirim!
Senin sözün buyruktur, hep peşinden gelirim!
Sen ne dersen o olur, fermanından çıkamam!
Sen var isen başımda, başkasına bakamam!
Bu anlatı erkeğin iktidarını güçlendirip, kadını iktidardaki erkeğin sözünü dinleyen konuma
getirirken, aynı zamanda “makbul kadın”ı da tanımlamakta ve inşa etmektedir.