sempozyum_bildiri_kitabi

Feminist bakış açısı kuramına göre, araştırmacının kadın olarak konumlanışı, öteki
kadınlardan bilgi edinmek ve onları anlamak için hayati önem taşır. Marksist teoriye
yaslanan Nancy Hartsock (1987), kadının cinsiyetçi işbölümü ve genel olarak da cinsiyetçi
ezme/ezilme içindeki konumu sayesinde, kadınların öteki kadınların hayatlarına
araştırmacılar olarak daha güçlü içbakışlar yöneltebileceklerini savunmuştur.
Görüşmecinin araştırma zeminine yönelik düşünümsellik bilinci olmalıdır. John Tosh’a göre 8
(özne)nin yaşam anlatısı sürecinde iki tarafın da birbirinden etkilenmesi; diğer bir sorun ise bugünden
geçmişe bakmanın dolaysız, saf bir bakış olmayacağının kabulüdür. Dona Harraway’in
“konumlandırılmış bilgiler” kavramı feminist araştırma yöntemi açısından yol açıcıdır:
Araştırmacının cinsiyetinin, sınıfının, ırkının ve milliyetinin çeşitli kategorilerini yansıtan
‘bilinç haritalarını’ üreten ‘işaretlenmiş bilgiler’dir. Bunlar belirli bir konumu diğerine göre
imtiyazlı hale getirmeksizin, her zaman bulunduğumuz yerin dinamiklerinin, bakış açımızı
ve bilgi üretimini etkilediğini kabul ederek, bizim yer alışımızı (tarihsel, ulusal, nesle ilişkin)
ve konumlanışımızı (ırk, toplumsal cinsiyet, sınıf, milliyet, cinsellik) yansıtırlar.
Konumlanışımız sabit değil ilişkiseldir, ‘değerlerin yorumlandığı ve inşa edildiği
gerçekliğimizi ve yeri oluşturan sürekli değişen bir bağlamdır. 9
Bu yaklaşım araştırmacının kendi konumlanış zeminini sorgulamasının ötesinde diğeriyle ilişkiye
geçmeden önce bunu yapmayı zorunlu kılar. Bu argümanları akılda tutarak yapılacak
değerlendirmenin çok daha sağlıklı olacağı kuşku götürmez.
Feminist araştırmacının kendi iç benliğini oluştururken birlikte çalıştığı kişilerle oluşturduğu dış
gerçeklik bu gerçeklikle ilgili soruların artmasına beraber oluşturulan hikâyelerin/hikâyelerimizin
çoğalmasına katkıda bulunur.
Birlikte Çalışmak
Kadınların birlikte iş yapması, üretmesi, paylaşımı için kadın olmalarının yetmediğini
düşünüyorum. Kadın olmak başlı başına birçok iş yükünü barındırdığı için iki ya da daha çok kadın
birlikte üretimde bulunduklarında bütün bu iş yükünün göz önünde bulundurulması zorunlu.
Doğrudan doğruya patriyarkal sistemin özelliği olan iktidar, hiyerarşi, hegemonya gibi kavramların
öncelikle bu ilişkilerde her an sorgulanması gerekiyor. Aksi takdirde içinde yaşadığımız ve de
içselleştirdiğimiz sistemin tuzağına düşebiliriz. Lacan’a göre, “kadın oluş” kadının bir göstereni
olmadığından özgürlüğünü kullanmak için bir artıdır (özgürlüktür). Bu özgürlüğün farkına varıp,
ilişkilerimizin de sınırlarını zorlamak, sorgulamak, kendimizle ve karşımızdakiyle hesaplaşmak
algılarımızın genişlemesine, kendimizi tanımamıza, benliğimizi oluşturmamıza yarar.
Harding dediği gibi benim anne olmak, akademisyenlik ve belgeselci kimliklerim başlangıçta
birbiriyle çelişiyordu ve kendimi bir hayli sorguluyordum. Hem benim için yepyeni bir durum olan
anne olmaya alışmaya çalışıp hem de eski yaşantımı koruma mücadelem içinde en büyük desteği
kadınlardan gördüm. Bu kadınlar başta annem olmak üzere, kadın arkadaşlarım ve annemin
komşularıydı. Annem bebeğimin bakım işini komşularıyla birlikte paylaşırken kadın arkadaşlarım bana
moral desteğinde bulundular 10 . Film yapma sürecinde sevgili arkadaşım Güliz hem bebekli olmanın
getirdiği zorlukları, bocalamamı ve zamansızlığımı göz önünde bulundurmak hem de belgeselimizi
düşünmek zorundaydı. Filmlerimizi yaparken de bol bol tartıştık, konuştuk, birbirimizi dinledik,
birbirimizin dediklerini önemsedik, üzerinde düşündük. Birimizin motivasyonu azaldığında diğerimiz
imdadına yetişti. Bu sürecin sonunda üç filmimiz oldu: “Kafesteki Kuş Gibiydik”, Bölge, Kadınlar
Grevde. Ancak, emek piyasasında kadınların seslerini duyurabilsek de ‐ki evdeki cinsiyetçi
işbölümünden çifte yükten söz etmişlerdi kadın işçiler‐ kadınların evde harcadıkları karşılıksız emeğe
yeterince vurgu yapmamıştık. Bununla ilgili belgesel projemiz hâlâ beklese de Görünmeyen Emek