sempozyum_bildiri_kitabi

anılan Perge’nin kent kurucularına aittir. 6 Bu kurucuların beş tanesi, yani Mopsos, Machaon, Calchas,
Leonteus ve Minyas, Yunan mitolojisine göre Truva Savaşı'ndan sağ çıkmış ve çeşitli hikâyelere göre
Anadolu’nun güneyine inerek Perge dâhil birçok kent kurmuş kahramanlardır. Diğer heykellerden iki
tanesi, yani Rhixus ve Labos, Yunan mitolojisinde yer almayan, bölgeye ait yerel kahramanlar iken;
son ikisi ise Romalı baniler olarak tasvir edilmiş olan Plancia Magna’nın babası Marcus Plancius Varus
ve erkek kardeşi Gaius Plancius Varus’tur. Tören takının üzerinde yer alan heykeller ise dönemin
imparatorluk ailesi, eski imparatorlar ve Perge’nin başlıca tanrıları olmak üzere üç grupta
incelenebilir. İlk heykel grubu İmparator Hadrianus ve sarayındaki kadınlar olmak üzere sırasıyla
İmparator Traianus’un kız kardeşi Marciana ve eşi Plotina, Traianus’un yeğeni ve Hadrianus’un
kayınvalidesi Matidia ve Hadrianus’un eşi Sabina’ya aittir. İkinci grup ise Pagan inancına göre
öldükten sonra tanrılaşmış olan imparatorlar Augustus (M.Ö. 27‐M.S. 14), Nerva (M.S. 96‐98) ve
Traianus’a (M.S. 98‐117) aittir. Son grup ise Perge’nin en önemli tanrıçaları olan Artemis Pergaea ve
Tykhe’nin heykellerinden oluşmaktadır.
Plancia Magna’nın mimari ve dekoratif müdahalesinin ardından Kent Kapısı, kent içi ve dışını
birbirine bağlayan bir geçit olmaktan çıkarak anıtsal bir yapıya, Perge tarihinin, kimliğinin ve
imparatorluk hakkındaki düşün yapısının sunulduğu bir "Onur Meydanı"na dönüşmüştür. 7 Plancia
Magna'nın yapıda gerçekleştirdiği heykel düzenleme çalışması aracılığıyla vermeye çalıştığı mesaja
göre mitolojik kahramanların kurgulanmış efsaneleri Perge’nin Anadolu ve Yunan kökenini
pekiştirirken, kendi babası ve kardeşi gibi çağdaş Pergelilerin anılması, Perge’nin Roma egemenliği
altında yeniden kurulmasına gönderme yapmaktadır. Öte yandan, imparatorların ve imparator
ailesinin tören takı üzerinde kutlanması, imparator ve imparatorluğa olan bağlılığı temsil ederken,
programa Perge’nin en önemli tanrıçalarının eklenmesi, kentin dini değerlere olan bağlılığını
vurgulamaktadır.
Neticede Helenistik Kent Kapısı, hem Perge kenti hem de kent kurucusu olarak anılan Plancia
Magna’nın ailesi adına bir gurur kaynağı haline gelmiştir. Konumuz açısından bakıldığında ise bu
hayırseverlik eylemi Plancia Magna’nın kendisine iki önemli ayrıcalık sağlamıştır. 8 Birincisi, bu
hayırseverlik sonucunda Plancia Magna’nın toplum içindeki görünürlüğü ve saygınlığı artırmıştır.
Kente yaptığı katkılardan dolayı Plancia Magna, yaşlılar konseyi ve meclis tarafından çeşitli dini ve
kurumsal unvanlarla onurlandırılmış, bu unvanlar kamusal alanlara yerleştirilen heykel ve kitabeler ile
halka duyurulmuştur.
Bu yerleştirmelerin günümüze ulaşan en önemli örneği, Kent Kapısı'nın doğusunda bulunan Güney
Hamamı'nın batı duvarına eklenmiş olan bir teşhir yapısıdır. 9 Kent Kapısı'nın hemen girişinde bulunan
bu teşhir sayesinde, ziyaretçilerin avluya girmeden önce bu etkileyici yapıyı yaptıran bani hakkında
bilgi sahibi olması sağlanmıştır. Bu yapı, mermer kaplı üç niş ve bu nişler içerisine yerleştirilmiş olan
üç adet heykelden oluşmaktadır. Ortada bulunan erkek heykelinin kimliği bilinmezken iki yanda
bulunan kadın heykelleri yazıtlı kaidelerinden anlaşılacağı üzere Plancia Magna’ya aittir. Bu iki
heykelden daha iyi korunmuş olanı Büyük Herculaneum Kadını tipindedir ve tören takının üzerinde
bulunan İmparatoriçe Sabina heykeline neredeyse tıpatıp benzer. 10 Büyük Herculaneum Kadını tipinin
simgelediği aile ve evlilik kavramlarına paralel olarak bu heykelin kaidesinde Plancia Magna’nın ailesi
ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Bu yazıta göre Plancia Magna; Marcus Plancius Varus ve Kent'in kızı,
Kral Alexandros’un yeğeni ve C. Iulius Cornutus Tertullus’un eşidir. Öte yandan, bir diğer yazıta göre,
Plancia Magna'nın C. Iulius Cornutus Tertullus ile olan evliliğinden C. Iulius Plancius Varus Cornutus
adında bir oğlu olduğu bilinmektedir. 11 Anlaşıldığı üzere Plancia Magna Perge’nin nüfuzlu ailelerinden
olan Plancii ve Cornutii aileleri ile akrabalık ilişkisi içerisindedir. İki aile de Latin kökenli olmakla
birlikte, Plancia Magna’nın babası, eşi ve oğlu dâhil olmak üzere bu ailelere ait erkek üyelerin çoğu
başarılı siyasi kariyerlere sahiptir. 12 Plancia Magna’nın annesi hakkında fazla bilgi yoktur, ancak
yazıttan çıkarılacağı üzere Ermeni Krallığı ile anne tarafından akrabalığı olduğu düşünülmektedir. 13
Diğer nişte bulunan başsız heykel Plancia Magna’yı farklı, muhtemelen kurumsal rolünü ön plana
çıkaran bir pozda tasvir etmektedir. Buna bağlı olarak, bu heykele ait olan kitabe, kentte gün yüzüne
çıkartılmış olan diğer bazı kitabelerde olduğu gibi Plancia Magna’ya ait onursal unvanları
sıralamaktadır. 14 Bu yazıtlara göre Plancia Magna, Perge’nin en önemli kültlerinin hizmetine verilmiş;
yani Anadolu kökenli Tanrıların Anası rahibeliği, Yunan kökenli Artemis Pergaea rahibeliği ve Roma