sempozyum_bildiri_kitabi

akrabalarına geleceklerini bildirememeleri ve bunu ancak sınırı geçtikten sonra gerçekleştirebilmeleri,
devletten umdukları organizasyonu bulamadıklarında göçmenlerin yardım ve misafirperverlik
umdukları yakınlarıyla da temasa geçememesine sebep oluyor. Anlatılanlar, göçmenlerin akrabaları
ve tanıdıklarına karşı ister istemez bir beklenti içinde olduklarını gösteriyor, kimi zaman barınak ve
maddi yardım, kimi zamansa yol yordam gösterilmesi, bilgi paylaşılması gibi, özellikle azınlık ve
göçmen grupları içerisinde yaygın olarak görülen “dayanışma” emareleri olarak bir yardımlaşma ve
belki “misafirperverlik” beklentisi içine girildiği seziliyor. Ayşe, göçten sonra, “yeterince yardım
edilmediği” gerekçesiyle birbirine küsen birçok aile tanıdığını, ancak kendisinin kimseye küsmediğini,
çünkü diğerlerinin de şartlarının iyi olmadığını bildiğini söylüyor, ama kirayı ödemeden “kaçtıkları”
için erkek kardeşinin kızı ve ailesine olan kızgınlığı uzun süre devam etmiş, “onların ihtiyacı vardı da
bizim yok muydu?” diye düşünmüş. Emine bu olayı anlatıyor:
“İstanbul’a gelince herkesi toplayıp kuzenimin yanına gittik, onlar bizden önce gelmişti.
Ama onlar da eşinin ailesiyle ortak ev tutmuşlar, biz de yanlarına gittik, ev bulmak kolay
değil, bulana kadar diye… Önce depo tuttuk, eşyaları oraya koyduk. Evde de yirmi küsur
kişiyiz ha, her odada bir aile, biz de işte benim annem babam, kayınvalidem‐kayınpederim,
eşim, iki çocuğum, sekiz kişi aynı odadayız. Yemek hazırlaması bir dert, yemesi bir dert,
çamaşır, bulaşık, hiç anlatmayayım. Zordu çok. Biz iş aramak için diplomalarımızın tercüme
edilmesini, denklik belgelerini filan beklerken bari teyzemleri görelim dedik, annemi de
alıp İzmir’e gittik birkaç günlüğüne, iyi olduklarını görmek istedik. Birkaç gün kalıp döndük.
Bir de baktık, herkes gitmiş evden, başka yere taşınmışlar. O ayın bütün kirası da bize kaldı,
mecbur biz ödedik hepsini.”
Göçmenler için en büyük sorun para; yani iş bulma meselesiydi. Bu konuda en büyük sıkıntı, vasıflı
işgücü olmalarına rağmen bürokratik sebepler yüzünden (denklik belgeleri, diploma tercümeleri vs.)
hemen vasıflarına uygun iş arayamamalarıydı. İkinci sorun ise dil sorunuydu, aslında hepsi Türkçe
konuşmasına rağmen, Türkçenin özellikle eğitim dili olarak kullanılmamasından dolayı sınırlı kelime
dağarcığına sahiptiler. Bundan elbette çocuklar da etkileniyordu. Örneğin Aylin, bu kez bir kadın
olarak değil, ama bir çocuk olarak yaşadıklarını aktarıyor:
“Ne yazık ki çok kötü bir öğretmene düştüm, adını söylemeyeceğim ama o adamın
adını‐soyadını‐suratını ezbere bilirim. Korkunç biriydi. İlk günden itibaren sürekli
konuşmamla dalga geçti. O öyle yapınca sınıftaki çocuklar da ondan cesaret alıp benle
dalga geçmeye başlamışlardı. O birkaç ay her gün eve dönerken ağladım, her gün… Sınıfımı
değiştirdiler, bu seferki öğretmenim hiç öyle değildi, çok tatlı bir kadındı. Ancak o adam,
benim ilk birkaç ayımda Türkiye’yle hiç de hoş olmayan şekilde tanışmama vesile oldu.”
Yetişkin kadınlarınsa bazı başka problemleri vardı. Örneğin Ayşe mahallede “O yaşta kadının başı
açık olur muymuş?” denildiği için başörtüsü kullanmaya başladığını söylüyor. Emine de kendi
kıyafetlerinin “uygun” bulunmadığını, hatta bazen gülündüğünü anlatıyor:
“Sabah mesela otobüse biniyorum işe gitmek için, zaten otobüste çok az kadın
oluyordu o saatte, çünkü pek çalışmazdı kadınlar o yıllarda, göze batmamak için dikkatli
giyinirdim. Zaten bu çalışma meselesi de dertliydi, buralı kadınlar garipserdi, ‘kocan seni
niye çalıştırıyor’ derlerdi, ben de ‘o çalıştırmıyor, ben çalışıyorum’ diye vurgulardım.”
Emine’nin kılık‐kıyafetten başlayıp, işe, hayatında yaşadıklarını anlatmaya geçmesi, aslında
zihninde bu konuları bağlantılandırdığını gösteriyor. Bir kadın olarak İstanbul’da iş ve yaşayış
açısından asla Bulgaristan’da olduğu kadar rahat edemediğini, kıyafetlerine, saatin kaç olduğuna,
havanın kararıp kararmadığına, yanında kimler olduğuna sürekli dikkat etmesi gerektiğini, Türkiye’nin
“kadınlar için hiç de rahat bir ülke olmadığını”, hele ki bundan 25 yıl önce durumun çok daha kötü