sempozyum_bildiri_kitabi

Bütün bunların ‘kurgu’lanarak aktarılmaya çalışılması, “anlatılması” zihnî bir çabanın
yanı sıra muhayyilenin; uçsuz bucaksız, serazat muhayyilenin desteğine de muhtaçtır.
Burada karşımıza romanın ve romancının imkânları çıkmaktadır. 24
Romancıya gerçeği değiştirme, kendi gerçeğini yaratma özgürlüğünü veren kurgusal yapıdır.
Mehmet Tekin’e göre, “…romanı roman yapan yanı anlatım teknikleri…” 25 dir. Romancı özgürlüğünü
anlatım tekniklerini kullanma becerisi ile birleştirdiğinde estetik bir eser ortaya koyabilir. Aksi
takdirde “…roman anında bir tarih, bir psikoloji veya sosyoloji kitabına dönüşebilir.” 26
İpek Çalışlar’ın Halide'nin yaşamındaki "pek çok olay, durum, eylem, düşünce, duygu, heyecan,
olgu, heves, beklenti vs." nedeniyle realitenin tespitinden öteye geçtiği görülmektedir. Çalışlar,
eserde yalnızca bir biyografi yazarı değil, âdeta düşünce, duygu ve deneyimlerinin canlı olduğu
muhayyilesini öteleyemeyen bir romancıdır. Yazarın, Halide Edip’in hayatına her yönüyle hâkim
olması elindeki malzemeyi biyografinin bilgi aktaran yapısından kurtarmış ve anlatım tekniklerinden
yararlanarak eseri biyografik romana yaklaştırarak okura sunmuştur.
İpek Çalışlar’ın eserin genelinde Halide Edip üzerinde edindiği bilgiyi anlatma yöntemiyle aktardığı
görülür. “Anlatma yönteminde, anlatıcının mutlak egemenliği vardır ve anlatım sorunu, onun
tasarrufu ile çözülür.” 27
Halide 1906 yılında büyük bir ameliyat geçirdi ve altı ay yataktan kalkamadı. Sonunda
onu iklimi İstanbul’dan daha yumuşak olan Beyrut’a götürmeye karar verdiler. Ama
babasının görevi nedeniyle seyahat etmesi için sultanın izni gerekliydi. İzin alınamayınca
çareyi Burgazada’da aradılar. 28
Halide uzun saçlarını dibinden kesmişti. Sürgün bir kadının uzun saçlarla uğraşmaya
fırsatı olmazdı. Haminnesinin çarşafına büründü. Kalın bir peçe takmıştı. Gerekli
ihtiyaçlarını kıyafetine uygun bir bohçaya sarıp eline aldı. Çocuklara da, evden kaçarken
giydirdikleri eski püskü kıyafetleri tekrar giydirdiler. 29
Özgür ve bağımsız bir kadın olarak Halide, kadınlar dünyasına yönelmedi, değişimden
yararlanıp erkeklerin dünyasına girdi. Günlük Tanin gazetesine yazdığı yazılarla ve
romanlarıyla ciddi bir üne kavuşmuştu. Değişim yanlıları tarafından bir kadın önderi olarak
teşvik ediliyordu. Önce Halide Salih imzasını değiştirdi, okul günlerindeki gibi Halide Edib
oldu. 30
“Gösterme yönteminin tipik uygulamaları, bir romanda yer alan diyalog parçalarıdır.” 31 Yazar,
anlatıcı konumundan uzaklaştığı diyalog cümleleriyle biyografinin bilgi veren tekdüze anlatımını
kırmış ve böylece Halide roman kahramanı gibi okuru etkisi altına almıştır. Örneğin, yazar, Salih
Zeki’nin Halide’ye karşı nasıl bir tavır içerisinde olduğunu ikisi arasında geçen bir diyalogla gösterir.
Halide’nin İngiliz Nation dergisine gönderdiği mektup nedeniyle dost olduğu MissFry
İstanbul’a gelecekti. Salih Zeki, bu haberi verirken Halide’ye, ‘Çok iyi yetişmiş bir kadın,
fakat korkarım ki buraya gelir de seni görürse hayal kırıklığına uğrayacak!’ dedi. ‘Neden?’
diye sordu Halide.
Salih Zeki, Halide’nin yeni elbisesine bakarak, ‘Çünkü,’ diye başladı, ‘nar çiçeği renkli
kadife elbiseli genç ve salak görünümlü bir kadınla karşılaşacak. 32
Haminnesinin Halide’ye nasıl özendiğini yazar şu diyalog ile gösterir:
Handan’ın yayımlandığı günlerde haminnesi kolunun altında bir defterle geldi, sıkıla
sıkıla, ‘Halide ben bir hikâye yazdım. Bunu bastırmak mümkün mü? Ne dersin?” diye sordu.
Halide şaşırmıştı. Haminnesinin en mutlu anları, bir yana çekilip aşk hikâyeleri ve şiirler
yazdığı saatlerdi. ‘Yazdıkları o kadar iptidai ve mübalağalı bir hassasiyetle dolu idi ki hususi
konuşmalarında orijinal, hatta zaman zaman mizaha kaçan haminnenin neden bu kadar
kendinden başka şeyler yazdığına’, hayret etmişti.
‘Bastırmak mümkün değil, haminne,” dedi.