sempozyum_bildiri_kitabi

Dolayısıyla Woolf’un saptamasının izini sürecek olursak, “cinsiyetlendirilmiş bir okuma”ya; yani
okurun, cinsiyetiyle işaretlenmiş ve kadın‐öznenin izlerini deşifre etmeye yönelmiş bir özne olduğunu
kabul eden bir metin okuma pratiğine ihtiyacımız olduğu ortaya çıkar. “Bu okuma, özyaşamöyküsü
okuru ile yazarı arasında varsayılan alışılagelmiş ve metnin “açıkça gerçeği yansıtan bir proje”
olmasını talep eden “sözleşme”den daha farklı bir “sözleşme”ye ihtiyaç gösterir. Böyle bir
“sözleşme”, kadınların kendi yaşamları hakkında ne söylediklerini ama daha önemlisi ne
söylemediklerini deşifre etmeye yönelmelidir.
Öz yaşam öyküsünün çekiciliği, okuma yoluyla paylaşılan deneyimin kendi yaşamlarımızda
sürdürülmesinde yatar; çünkü başka birinin yaşamına ilişkin metin, bizi kendi yaşamlarımızın metnine
geri gönderir. Özyaşamöyküleri aracılığıyla, hem yazarlar hem de okurlar, yaşamı “bilme”ye başlarlar.
Bu mutlaka entelektüel ya da bilimsel bir bilgi olmak zorunda değildir, ama en az onun kadar gerçek
ve değerli olan sezgisel bir bilgidir : “İmgelem aracılığıyla bilme, imgelemde yeniden canlandırma
yoluyla gerçeği aniden kavrama, yaşamın ve yaşanmışın duygusunu edinme...” Özyaşamöyküsünü
bizim için değerli bir deneyim kaynağı yapan, onun aslında hiçbir zaman hakikat olamayacak olan
“hakikiliği” değil, tersine, özyaşamöyküsü yazarının kendisini ve yaşamını nasıl algıladığını, bize
göstermek istediği öz‐imgenin ne olduğunu kavramamızı sağlayarak başkalarının ve kendimizin bilinç
derinliklerine dalabilmek için bize benzersiz iç görüler sunabilmesidir. Özyaşamöyküsü, yaşamı “tüm
hakikati içinde yansıtma”nın çok ötesinde, bize o benzersiz hakikati ‐ içeriden kavranan ve karmaşık,
akışkan, sürekli değişen, başlangıçtaki yazma ediminde olduğu kadar okuma sürecinde de değişen ve
gerçekleşen “hakikat” i sunar. Büyüleyici olan yanı da, işte budur.
Kadınlar açısından yazmak zorlu ve acılı bir süreçtir demiştim, sözlerimin başında. Kadının kalemi
eline alıp kendisini dile getirmeye, kendi adını kendisi koymaya, simge olmaktan çıkıp simgeleyene
dönüşmeye kalkışması yerleşik kalıpları bozma ve eril düzenin tanımladığı cinsiyet rollerini hiçe sayma
anlamına geldiği için egemen ideolojik yapıya bir tehdit, iktidar konusunda bir hak iddiası anlamına
geliyor. Bu açıdan elbette ödenecek bedeller var ama ve bu beraberinde korkuyu getirse de kalemi
eline almaya cesaret edenlere çarpıcı bir özgürlük olanağı da sunuyor. Özgürlük duygusuna yol açan,
belki de imgelemin dönüştürücü gücünün yazma edimi sırasında serbest bırakılmasıdır. Ama bu
duyguyu yaratan aynı zamanda çağlar boyu süren haksız bir geleneği hiçe sayıp kişinin kendisini özgür
bir birey olarak tanımlaması, adlandırma eylemine girişmenin “yasak zevki”ni tatması, ve hepsinden
önemlisi cinsiyetçilikle, eşitsizlikle lekelenmemiş yeni anlatım biçimleri, yeni bir dil arayışındaki
olağanüstü tadı duyumsamasıdır. Sempozyumumuzun bu yeni dil arayışında önemli bir aşama olacağı
inancıyla sözlerimi Chris Cherry’nin dizeleriyle bitirmek istiyorum:
Güçlü şiirler yazmak istiyorum
Boyun eğdirilemeyecek sözcüklerle.
Yaşamak için yeni bir dil arıyorum,
Beden ile zihnin uyum içinde olduğu,
Kalp çarpıntılarının denizlerde yankılandığı,
çelişkileri kucaklayacak bir dilbilgisi…
Prof. Fatmagül BERKTAY
Istanbul University,
Political Science and Women’s Studies