sempozyum_bildiri_kitabi

Dış dünyanın insan hayatında belirleyici etkisi olsa dahi her bir insan kendi manevi dünyası
temelinde kendisini yaratıyor. İnsanın iç aleminin yaratıcı güçlerinden biri onun düşüncesidir.
Düşünce insanın hüvüyiyetini içermektedir.
İnsanın yaşam hakkında düşüncesinin gerçekçiliği veya yanlışlığı onun kaderinde
silinmez izler bırakıyor. Çünkü düşünce, kavram en güçlü, en muhteşem, yenilmez ve
dayanılmaz güçtür. Bu kuvvetli ve muhteşem gücü nereye yönlendirmeğimizden, nasıl
uygulamamızdan ve bunu nasıl kullanacağımıza bağlı olarak kuvvetli veya aciz oluyoruz,
sakin veya rahatsız hayat geçiriyoruz, başarıya veya başarısızlığa maruz kalıyoruz. 10
Tüm bu özellikler hatıra yazarların yaratıcılığına yansımıştır. Yani her bir memuarist hayat yolunun
karmaşalarından, dolambaçlarından konuşurken düşünüyor, geçenleri hatırlıyor. Hatırlama süreci de
hafızaya bağlı olarak ortaya çıkıyor. Öyle ki, her düşüncenin özeğini hafıza oluşturuyor. “Paris
günleri”nde memuarist dedesinin ve babaannesinin karakterinin bazı yönlerini hafızaya dayanarak
açıklıyor:
Dedem, annemin babası (Musa Nagiyev ‐ N.S.) Kafkas'ın en zengin insanlarındandı. O,
hayır işlerine büyük miktarda katkı verse de, partiye harcanan paraya, veya oyunda kayb
ettiği her liraya üzülüyordu. Bu nedenle aile üyeleri çalışıyorlardı ki, o, oyunda yenilmesin.
Büyükannem, babamın annesi yiyecek için harcanmış artık kuruşa göre ah‐vay eder, ama
kendi parmağından çıkarıp misafire bağışladığı pahalı yüzüye üzülmezdi. 11
Ümmülbanu zengin tabakadan olsa da hayatın her sıkıntısına vakıf olmuştur. Onun düşüncesine
göre çocukluk döneminin esas özelliği hayatın güzelliğine inanctır. Bu güven olmayınca artık çocukluk
dönemi sona eriyor. Ortamın olumsuz olanaklarını eleştiren Ümmülbanu çevresinde olan insanların
tavır ve huyu hakkında ayrıntılı bilgiler veriyor.
“Paris günleri” Gülnar'ın Amerika'lı Mak Tadden ile nişanlanıp Amerika'ya göçmesi ve
Ümmülbanu'nun eser boyu açıklanan karamsarlığının sona erip iyimser ruh hali kazanması ile bitiyor.
Yazar kendi gücünü yazıda denemenin mümkünlüğünü belirtiyor. O yazıyor:
Ayağa kalktığımda duydum ki, canlanmışım, düşkünlüğüm kaybolmuş. Düşkünlüğün
ölümden başka çaresi olduğunu da anlamaya başlamıştım. Hayat beni bekliyordu. Ben
kalbimdeki heyecan ve skandaldan geçip onun karşısına çıkmalıydım.. 12
Belirtmek gerekir ki, memuar eserlerinin yazarı hep olumlu planda gösteriliyor. Çünkü tüm tarif
ettiklerimiz onun açısından değerlendirilir ve o, değerlendirmek hakkına sahiptir. Burada elbette ki,
çok deyişimler de yer alıyor. Bu olumlu yönler ya kendini açık açık övmek, ya da karmaşık, dolaylı,
dumanlı olabilir. Kendi hatalarını ve olumsuz yönlerini anlayan insan bununla yüksek manevi
özelliklere sahip olduğunu kanıtlıyor. Bu açıdan baktığımızda Ümmülbanu hatıralarında kendisinin
olumsuz yanlarını açıkca sergiliyor, sertliğini, kabalığını, sevgilisi Qrando'ya olan acımasızlığını, kuzeni
güzel ve büyüleyici Gülnar'a olan haset ve kıskançlığını vurguluyordu. Lakin aynı zamanda Gülnar'ı
seviyor, kendini ona borçlu sanıyor, aşırı asilliği önünde baş eğiyordu. Bununla da yazar kendi iç
dünyasını tüm çıplaklığı ile okurun gözü önüne sererek tarif etmiştir. Yazar karakteri hatıra, günlük ve
seyahatnamelerde önemli rol oynuyor. Yazar olaylara gerçek kahramanın gözü ile değil, bizzat kendisi
bakıyor, müşahede ediyor, çoğu zaman vakanın katılımcısı oluyor, belli konularda duygu ve
heyecanlarını, bakış ve düşüncelerini belirtiyor. Şüphesizdir ki, bilinç tarafından alınan bilgilerin tümü
işe yaramayabilir. Bu anlamda mülteci kadın Ümmülbanu'nun ömür yolundan bahsedilen anılarında
yazar karakteri, onun his ve heyecanları, düşünceleri, hayata, topluma müstakil bakışı ile birlikte
dönemin genel manzarası, hayatın çelişkileri, sosyo‐politik durumun özellikleri kendi yankısını
bulmuştur.