sempozyum_bildiri_kitabi

vermekten vazgeçtiklerini söyledi. Neyse ki filmin proje olarak yolculuğu devam etti ve ARTE ile CNC
(Fransız Ulusal Sinematografi ve Hareketli Görüntü Merkezi) gibi uluslararası sanatı destekleyen
kurumlar projeyi değerlendirmeye almaya layık gördüler. CNC proje değerlendirmesi sırasında
değerlendirme kurulundaki Türk olduğu belirtilen bir üyenin projeye verilmek istenen desteği
“Türkiye’de kadınların durumu artık böyle değil” gerekçesiyle engellemeye çalıştığı söylendi. Ancak
her iki kurumdan ve daha başkalarından da destek alındı. Film proje aşamasındayken senaryonun ve
film görsellerinin aldığı bu tepkiler beni düşündürdü. Bir kadın olarak hikaye yazmak ve de kadınları
konu edinmek bir risk ya da problem miydi? Filmin ortak yönetmeni bir erkek olsa da film kadın
bakışını ‐ insan bakışından fazla mı öne çıkarıyordu? Bu önüne geçebileceğim bir şey miydi daha da
önemlisi önüne geçmeli miydim? Yanıtım hislerime güvenerek filmi tamamlamak oldu.
Filmde baba figürlerinin yüzlerinin olmayışı çok önceden aldığım bilinçli bir karardı. Filmi
erkeksizleştiren bu tavrın başlıca nedenleri ele aldığım hikayenin gerçekle ilişkisi dahilinde filmde
canlandırmak istediğim bir erkeğin olmayışı ve de izlediğim her şeyde erkeklerin baskın olmasından
sıkılmamdı 8 . Filmde kötülüğe bir yüz değil ancak bir cinsiyet vermiş olmuştum. Belki de bu gibi
nedenlerle, film tamamlandığında kadın hikayesi hipotezini destekleyen bir dizi tepki aldım.
Gözlemlerim ya da deneyimlerim bana filmin daha ziyade kadın izleyiciler üzerinde bir etki bıraktığını
gösterdi. İlk gösterimin ardından yanıma gelen pek çok kadın kendi ailelerinde benzer durumlar
yaşadığından ya da kendi anneannelerini gördüklerinden bahsettiler. Gözleri dolanlar oldu. Erkekler
filmin sosyal mesajına odaklanırken kadınlar filmle duygusal bir bağ kurduklarını ifade ettiler.
Bir erkek izleyici 2013 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen Hangi İnsan Hakları Film Festivali’nde
filmin gösteriminin ardından yaptığım kısa konuşmada ben filmimi güçlü bir kadının hikayesi olarak
tanımladıktan sonra “Anneanne karakteri güçlü mü? Güçsüz geldi bana…” yorumunda bulundu.
Filmimde ele aldığım edilgenlikten etkenliğe evrilen içsel bir güç ve dayanışmaydı. Karakterlerde
kendi dışında bir varlığı korumak, sakınmak, üstesinden gelme gücünü ona aşılamak ve her şeye
rağmen devam etmek şeklinde vücut buluyordu. Bunun izleyici tarafından güçsüzlük olarak
yorumlanabilmesi kadınlarda tek tip bir güç anlayışının ve algısının uzun süredir empoze
edilmesinden kaynaklandığını bana düşündürdü. Güçlü kadın söz konusu olduğunda filmdeki
anneanne karakterinin hayal kırıklığı yaratması onun dar kalıplara sıkışmış güçlü kadın karakter
tanımına uymamasındandı. Julianne Ross’un, da bir dizi film karakteri üzerinden tarif ettiği bu kalıpta
alkış alan ya da kabul gören güçlü kadın karakterlerin formülü, bu karakterin erkek egemen kültürün
kalıplaşmış kadın tiplemesini kırmasıdır. Elbette bu bir güç gerektirir, ancak sürekli bu tip bir gücün
empoze edilmesi de kendini çeşitli şekillerde gösteren farklı bir tür gücü gözden kaçırmamıza sebep
olabilir 9 . Fazla “kadınsı” kabul edilebilecek sabır, incelik, sevecenlik ve uyum sağlama becerisi fiziksel
güç ya da bir orduyu idare edebilme gibi özelliklerle karşılaştırıldığında küçümsenmeli midir? Belki bu
özellikler erkek egemen bir dünyada daha büyük bir kuvvet ile var olmamızı ve ilerlememizi sağlar.
Yine de bu yorum, filmimle kırmaya çalıştığım bir olguyu daha da derin işlemeliydim şeklinde bir öz
eleştiri yapmamı sağladı. Zira bu hikayenin bence anlatılmaya değer, en kıymetli ve özel yanı insanın
içinde var ettiği içsel gücüydü. Neticede tüm bu film yapım deneyimi benim için bir Türk kahvesi içimi
gibiydi, izleyicilerde de aynı etkiyi bırakmasını diledim: Kısa ama bir hayatın anılarına bedel; yoğun,
buruk ve içinize işleyen... ”
Keywords: Animation, Docu‐drama, Memory, Visual Expession, Family
Nazlı Eda NOYAN
Bahçeşehir University, Faculty of Communication,
Department of Photography and Video
edanoyan@yahoo.com / www.girlsawthesea.net
Notlar
1
Michel Ocelot, Canlandıranlar Semineri (İstanbul, Türkiye, 8 Ekim 2013)