sempozyum_bildiri_kitabi

EVLENME VE DÜĞÜN ERTESİ TÖRENLERDE YAŞANAN DEĞİŞİMLER,
FARKLI KUŞAKLARDAN KADINLARIN BU SÜRECE VE BEKARETE
İLİŞKİN DUYGU VE ALGILARI
Aynur BOYRAZ *
Bu çalışmada farklı nesillerden kadınların evlenme, ilk gece ve ertesi gün törenleri, bu törenlere
ilişkin kadınların algıları, hissettikleri duygular, bekaret kavramınına bakış açıları ve nesiller içinde bu
törenler ve kadınların algı ve duygularındaki değişim anlaşılmaya çalışılmaktadır. Rehber formlu
görüşme tekniği ile katılımcıların evlerinde görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Zaman sınırlılığı nedeniyle
çoğunluğu aynı aileden, farklı kuşaklardan altı Alevi kadınla görüşülmüştür. Altı görüşülenden üçü
görücü usulü evlenmiştir, üçü bekardır. 1. ve 2. Kuşak Sivas’ın köylerinde doğmuş, üçü 20’li yaşlardan
itibaren, biri de yaklaşık 10 yıldır büyük kentlerde yaşamaktadır. 3. Kuşak büyük kentte yaşamakta,
üniversitede okumaktadır.
Nasıl evlendiler/evlendirildiler? Kuşaklar boyu neler değişti?
1. kuşak 1930lı yıllarda doğmuş, 1946‐50 arası birinci derece kuzeniyle evlendirilmiştir,evlilik yaşı
15. Çocuklarının akrabalarıyla evlenmesini istememiştir. 2. Kuşak 1966‐70 arası doğumlular, evli
olanlar 90’ların ortasında akraba ve tanıdık aracılığıyla evlenmiştir., evlilik yaşı 23‐26’dır. 2. Kuşağa
fikirleri sorulmuş, ama yine ailelerin uygun gördüğü kişilerle evlendirilmiştir. 1. kuşakta nişanlılar
kesinlikle görüştürülmezken, 90'lı yıllarda nişanlının ziyarete gelmemesi kötü, ayıp algılanmaktadır. 2.
Kuşakta yakınlarının yanında okuma fırsatı bulan bir kadın çevresindeki kadınların yaşadıklarını
gözlemlemiş ve evlilikten uzak durmuştur. 3. genç kuşak için, artık ailelerinin onları evlendirmesi
biçiminde bir durum söz konusu değildir. Ancak ailelerin beklentileri, mümkün olduğunca onların da
onay verecekleri kişilerle olması; evlenilecek kişilerin Alevi olması, evlilik öncesi cinsel birleşme
yaşanmaması yönündedir. 1. ve 2. kuşak döneminde çocukların evlenmesi anne‐babanın
sorumluluğunda iken genç kuşaktan ise kararlarını verirken ailelerin beklentilerine uygun
davranmaları beklenmektedir.
Evlilik öncesi bilgilendirilme, cinselliğe dair bilgiler
1. kuşak ve 2. kuşak kadınlar ayrıntılı bilgi edinmediklerini söylemektedir. Ancak çarşaf beklendiğini
bildiklerini ifade etmektedirler.. Bilgi edindiklerinde yaşıtlarından edinmişlerdir. Bilgi edinemeyen 2.
Kuşaktan bir kadın, zor olduğunu duyduğunu, oturamayan kadınlar gördüğünü ifade etmektedir.
Örneklemdeki kadınların ailesinden daha önce görüştüğümüz ailenin ilk kızı ise, yenge tarafından
bilgilendirildiğini, yengesinin kendisine çarşafı tam altına koymasını, cinsel birleşmeden sonra erkeğin
sırtına vurmasını, böylece kanın boşa gitmeyeceğinin tembihlendiğini ifade etmiştir. Annelerin
kesinlikle bu konuda konuşmadıkları görülmektedir.
Ayıp kavramı kadınların yaşadıklarını, yaşayabileceklerini konuşmanın önündeki engeldir. Genç
nesillerde dahi bu durum ne yazık ki değişmemektedir.
Bekaretle ilgili ne gibi öğütler verilmektedir?
Bekaretle ilgili ne gibi öğütlerin verildiğini sorduğumuzda, 1. kuşakta"Yüksekten atlamayın, ağır yük
kaldırmayın.", 2. kuşak bu öğütle birlikte bekaretle ilgili “Kahve içmeyin kızlığınız bozulur." dendiği
söylenmektedir. Oğlanlarla konuşmayı, yanyana görülmeyi ise "ayıp" kavramıyla ifade etmekteler. 2.
kuşakta, başkaları hakkında konuşulanlarla ve "Orduya gitse kendini korur." denilerek uyarılmışlar.
*
Turkey.