sempozyum_bildiri_kitabi

dönemi olan ikinci yüzyılda çok yaygınlaşmıştır. Tempera portreler ahşaba uygulanan bir astarın
üzerine yapılırlardı ve fotoğrafın olmadığı bir dünyada rahatlıkla bu işlevi görürlerdi. Hypatia’ya
atfedilen bu tarz portreler kendisine ait olmamakla birlikte, bölgede yaşamış olan gerçek kişileri
yansıttıkları için kendisinin nasıl bir fiziki görünümü olabileceğine ilişkin ipuçları barındırabilirler ve bu
anlamda oldukça fikir vericidirler. İskenderiye’de kendisinden sonraki kuşakta yer alan bir başka kadın
felsefeci, Aidesia’nın da bu anlamda kendisine atfedilmiş bir tempera portresi bulunmaktadır.
Gibbon gibi antik dönem üzerine çalışan tarihçiler, Hypatia’nın katli ve ardından Museion ile
İskenderiye kütüphanesinin yakılıp yağmalanmasını gerçek anlamda akılcılıkla antik dönemin sonu
olarak kabul ederler. Bu durum Hypatia’nın doğrudan bir antik çağ mitosuna dönüşmesini getirmiş,
bu dönemde yapılmış kimi fresco tekniğindeki resim ve klasik heykel (Res.3) tasvirin de ona mal
edilmesini sağlamıştır. Hypatia’nın sofistike, derin ve kapsamlı entelektüelliğine ya da felsefeciliğine
atıfta bulunan bu tür tasvirlerin ‐örneğin felsefecilerin omuzlarına şal almaları‐ ondokuzuncu ve
yirminci yüzyılda yeniden kendisini konu edinen neo‐klasik tarzda sunumlara uygun bir temel
sağladığını söylemek mümkündür. Neo‐klasik dönemde skolastisizmin en ilkel biçimde katlettiği,
akılcı düşüncenin en başat ve temel simgelerinden biri olan Hypatia, ağır başlı, mesafeli ve klasik
ciddiyette bir figür olarak vücut bulmaktadır .
Hypatia’nın Rönesans döneminde antik kültür ve düşünce önem kazanınca hatırlandığını ve
yeniden gündeme geldiğini görüyoruz. Öğrencisinin gerçekleştirdiği usturlabın onaltıncı yüzyılda onun
adıyla anıldığı bilinmektedir. Bu dönemde karşımıza çıkan ilk resimsel sunumu onbeşinci yüzyılda
Masolino da Panicale tarafından yapılan, İskenderiye filozofları konulu frescodur. Burada Hypatia çok
genç ve kırılgan bir azize olarak betimlenmiştir (Res.4). Hypatia’nın hiç evlenmemiş ve döneminin
elitlerinden çok farklı olarak mazbut bir yaşam sürdürmüş olması, yani aslında Hıristiyan retoriğe
uygun bir iffetlilik sergilemiş olması, baskı tekniğindeki tasvirlerinde de onun kısmen Madonna ile
özdeşleştirilmesini getirmiş olmalıdır. Bir bakire olarak öldüğünün düşünülmesi, öldürüldüğünde
altmış yaşında olmasına rağmen, bu konudaki masumiyetini ve el değmemişliğini vurgulamak üzere
onun metaforik olarak genç bir kızmış gibi yansıtılmasını getirmiştir. Masolino dışında bu metaforu
asıl taçlandıran isim ise onaltıncı yüzyılda Hypatia’yı çok özel bir kompozisyon içinde konumlandırmış
olan Raphaello olmuştur.
Raphaello 1508 de yardımcılarıyla birlikte, Vatikan Sarayı’nda Michelangelo Sistine Chapelle’in
tavanını boyamaya başladığı sıralarda, Papalığa ait aralarında Stanza della Segnatura’nın da –imza
odası‐ bulunduğu dört büyük ofis ve kabul salonunun fresklerle süslenmesi projesini almıştır. 5 1511
de tamamlanan ve Raphaello’nun sadece kendisinin çalıştığı Stanza della Segnatura’nın büyük freski,
Atina Okulu adını taşımaktadır ve antik Yunanın bilinen tüm felsefeci ve pozitif bilimcilerini dev bir
kompozisyonda bir araya getirmektedir (Res.5). Merkezinde Plato ve Aristo’nun bulunduğu bu
kompozisyonda Raphaello kendisini de resimlemiştir, onu Ptolemius, Strabo ve Protogenes ile birlikte
resmin sağ ön köşesinde yüzü hafif bize dönük olarak görürüz. Kompozisyonun sol ön köşesindeki
grupta ise oturmuş her yaştan öğrencisine ders vermekte olan Pitagoras’ın hemen arkasında,
Parmenides’in yanında, yani bir matematikçiyle bir felsefeci arasında beyazlara kuşanmış ve hafifçe
bize doğru dönmüş olarak ayakta duran, kompzisyondaki yegane kadın figürü olan Hypatia
bulunmaktadır (Res.6). Hypatia kefenine sarınmış, melek kadar güzel, kırılgan ve alımlı bir genç kız
gibi, adeta masum bir azize ya da Madonna olarak betimlenmiştir. Bu masum figürün Raphaello’nun
çalışma eskizinde de aynı pozda yer aldığı bilinmektedir. Böylelikle önceki yüzyılda Masolino
tarafından öngörülen sunumun Raphaello tarafından da kabul gördüğü, dahası daha zengin bir
metafor oluşturacak biçimde ele alınarak sunulduğu görülmektedir. Nitekim daha sonraki
yüzyıllardaki sunumlarda Hypatia’yı daima genç ve masum olarak betimlenmiş biçimde izleriz.
Aydınlanma döneminde de, dönemin güzellik anlayışına uygun olarak uzun boyunlu ve dikkat çeken
bir dekolte ile resmedildiği görülür (Res.7).