sempozyum_bildiri_kitabi

tartışmalı bir durumdur. Bizler Sevguli’nin bize açılmasında anlatının gerçekleştiği bağlamın önemi
kadar, Erdoğan’ın “yerli” bir araştırmacı olması sebebiyle “içeriden” bir bakış açısı sağladığını ve buna
ek olarak bu konumunun da aynı zamanda Sevguli için “doğal” bir güven ortamı yarattığını, zaten
araştırma öncesinde de kurulmuş güven ilişkisinin burada önem taşıdığını düşünüyoruz.
Öte yanda, Hande’nin “dışarıdan” olarak belirlenen konumu, Sevguli ile kadınlık deneyimlerini
paylaştıklarında minimalize olmuştur. “Yabancılık” kategorisine ait bir başka nokta da, Erdoğan’ın eşi
olarak alan araştırması sırasında eşlik ettiğimde, Vartolular Hande’yi bir araştırmacıdan çok bir “gelin”
olarak konumlandırmışlardı. Bir başka açıdan da Hande “yerli” sosyoloğun Istanbullu eşi idi. Biz bu
sorularla da uğraşırken, kafamızdaki bir başka soru daha belirdi: “Kültürel olarak yerli” olmak ne
demekti ki zaten?” Ayrıca araştırma sürecinde “yabancılık” kategorisinin de zaman zaman araştırma
için bir artı değer sağladığı durumları da göz ardı etmemek gerekirdi.
Ayrıca Sevguli’nin Erdoğan’a olan güvenini Hande lehinde de kullanmıştır. Burada bizi etkileyen
bir önemli nokta da, feminist bakış açısı teorisyenlerinin baskın olan sosyal ve politik gruplar dışında
bulunanların sadece kendi dünyalarında nelerle baş etmek zorunda olmalarını değil, aynı zamanda
baskın toplum içinde nasıl davranacaklarını da bulmaları gerektiğini belirtmeleri olmuştur. Böylelikle
onlara atfedilen “dışarıda” olma statüsü sosyal yapı içinde bulunanların göremediği ya da
algılayamadıkları bir değer vermektedir. Bizler de bu statüleri farklı bağlamlarda yorumlayarak
Sevguli’yi anlamaya çalıştık.
3. Feminist etik
Hiçbir alan durumunun mutlak olmadığını bilen biz araştırmacılar için de daha koruyucu
yaklaşmak, daha “feminist” bir etik anlayışı getirmek şart olmuştu. Feminist olan bu etik anlayışı
içinde bizler, feminist etiği klasik etik anlayışında farklı konumlandırdık. Alison Jaggar’ın da belirttiği
gibi, feminist etik, kadınların ahlaki deneyimlerini daha aşağı gören etik kuralları reddeder. Her ne
kadar bizler yorumumuzda Sevguli’nin deneyimlerinin onu bir nesneye dönüştürmeye çalıştığını
görsek de, Sevguli’nin ataerkil normalara dik başlı olarak göğüs gerdiğini ve bunun da bir var olma
stratejisi olduğu kanaatindeyiz.
Ayrıca feminist etiği geleneksel etikten ayıran beş unsur, bizi Sevguli’nin hayat hikâyesine
girmemize onu anlama çabamıza bir ön metin olarak okunabilir:
I. Geleneksel etiğin kadınlardan çok erkeklerin konularına ilgi duyması (Oysa biz Sevguli’nin
hayat hikâyesinin kadın hayatlarını anlamak için önemli olduğunu düşündük.)
II. Geleneksel etiğin özel alanda—yani kadınların ev işi yaptıkları, bebeklere ve yaşlılara
baktıkları ortamlarda—ortaya çıkan sorunları daha az önemli bulması (Biz tam da bu konuların
Sevguli’nin hayatı olduğunu ve kendisin bu işlerle uğraştığını; bunu yaparken de yaratıcı stratejiler
geliştirdiğini düşünüyoruz).
III. Geleneksel etiğin kadınları erkekler kadar derin bir ahlaki anlayışa sahip olmadıklarını iddia
etmesi (Biz burada tam da kumalık kurumunun kadınlara yönelik ahlaki davranışların erkekler için ve
erkekler tarafından kadınların aleyhine kullandığını düşünüyoruz.
IV. Geleneksel etiğin “bağımsızlık,” “otonomluk,” “akıllılık” gibi karakter özelliklerini erkeklere
atfederek, bunları daha değerli görmesi ve bunun yanında “karşılıklı bağımlılık,” “cemaat,” “bağlılık,”
“paylaşma,” “beden,” “duygular” gibi karakter özelliklerini kadınlara atfederek bunları daha az değerli
bulması.
V. Geleneksel etiğin ahlaki bir anlayış geliştirmede kurallar, “evrensellik” ve “tarafsızlık” gibi
ataerkil yaklaşımları, “ilişkiler,” “taraflılık,” “sorumluluk” gibi feminist yaklaşımlardan daha değerli
bulması. 23 (Bu son iki madde Sevguli’nin vurguladığı toplumsal normlar, “ayıp karşılama” gibi
kavramlarla birlikte düşünülüğünde geleneksel etiği tam da karşıt bir poziyondan eleştirmekte vebu
noktada anlam ifade etmektedir).