sempozyum_bildiri_kitabi

da kendisi tercih etmiştir. Fakat bunun bu şekilde olabileceği, yani dinî hassasiyetler içinde olduğu
kişiler tarafından yalnız bırakılarak olacağı, işin tahmin edemediği kısmıdır.
İşte tam da bu noktada, modernite ile gelenek arasında bir kadının konumudur söz konusu olan.
İlginç bir biçimde Emine Hanım’ın yalnızlığın süregeldiği bir zamanda gerçek bir islâmî yaşantıyı tüm
boyutları ile sürdürme çabası, eski dairelerinin bulunduğu apartmana geri döndüğünde onun,
kendisini yalnız bırakılmışlığın içinde bulmanın adeta bir günah keçisi bulmuşluk hıncını her şekilde ve
akıl almaz bir biçimde gerçekleştirme fırsatına da dönüştüren komşuları karşısında bir ateşin içinde
olma dönemi ile koşut seyretmiştir: Başörtülü ve pardesülü fakat insancıl ve samimi bir kadın olan
Emine Hanımın otomobil kullanmasından, tek başına hayatını idame ettirme yolundaki her ince
adımına kadar içinde bulunduğu gündelik yaşamında ne İrandan para almadığı söylentileri bırakılmış
ve ne de entelektüel bir kendini geliştirme teşebbüsü içindeki süreçte yapmış olduğu bir arkadaş
muhabbetinin “tarikatçı, dinci” yaftası ile en aşağılayıcı bir biçimde kesintiye uğratılmadığı; oysa tek
yaptıkları kendi aralarında bir bahar akşamının balkon sohbeti ve Mesnevî okumaktır. Zaten içinde
bulunduğu çevrede, daha doğrusu bir siteyi oluşturan birkaç bloğun olduğu komşuluk ilişkileri içinde,
gözler hep onun üzerindedir ve her ötekileştirici iştihayı gerçekleştirmek üzere teyakkuz halindeki
balkon müdavimlerinin karşısındadır. Bununla birlikte onun aldığı terbiye ve insanî değerler silsilesi,
herhangi türden bir ötekileştirmeye karşı olduğundan, diğer yandan komşu hakkı diye bir şeyi de
titizlikle gözettiğinden, komşularını hiçbir şey olmamışçasına arayıp sormuş, hatırlarını sorarken, bir
şeye ihtiyaçları olup olmadığını mümkünse bir dinlenme, bir tatil günü olan cuma günleri onları
yoklamayı da ihmal etmemiştir. Oysa ki, bir akşamüstü balkonunda sırf Mesnevî okuyarak muhabbet
ettiği bir grup arkadaşı da, üstelik komşuları ile aynı dünya görüşüne sahip ailelerden gelmiş
olmalarına rağmen, evine sokakta veryansınlar ve naralar eşliğinde cıngar çıkarılarak başlayan bir
baskınla karşı karşıya kalmanın şokunu kendisi ile birlikte yaşadıkları halde Emine Hanım komşularını
“hoşgörmek” adı altında şikayet etmemiştir. Bu durum ise, “bir yarası, bir suçu var ki şikayet
etmiyor..!” türünden hiç tahmin edilemeyecek sûizanlara neden olarak, kendisine tekrardan bir
olumsuzluk, bir ötekileştirilme ve çevresince kabullenilmeme ceremesi olarak dönüvermiştir. Bütün
bunlar olurken o, sosyal hayatına ve rutin gündelik yaşantısına devam etmeyi, hiçbir şeye takılmamak
gerektiğini düşünerek tercih ederken, taklidî değil, tahkikî bir şekilde geniş gönüllülük
gösterebilmiştir.
Bu tür bir yaşam biçimini aktarmaya çalışırken, çalışmanın sorularını ve önermelerini şu şekilde
belirlemeye çalıştım:
‐İslam kültüründe geleneğin ve geçmişin aktardığı kadınsal kodlar nelerdir? Bunu temel
kategorilere ayırabilir miyiz?
‐“fıtrat” kelimesini ne şekilde ele alabiliriz?
‐İslam kültüründe “havas” demek ne demektir ve toplumsal cinsiyeti nasıl değerlendirir genel
olarak?
Bu sorulardan ilkine sonuç olarak verilen cevap; Hz. Fatıma ve Hz. Ayşe modeli olarak modern
dönemde ele alınan kategorilerin olduğu ve bunlardan ilkinin, geleneksel toplumdaki kadın rolünün
başatlığını simgelerken, ikincisinin ise ilim ehli olan ve kamusal alanda da aktif olabilen bir kadın
olarak modern dönemin beklentilerine bir prototip olabildiği şeklinde güncel değerlendirmelerin
oluşudur.
İkincisine gelince, daha çok maddî anlamı ile “doğa” sözcüğünü hatırlatsa da “fıtrat” kelimesini
insanın bütün yapabilirliklerini ve aşabilirliklerini de içerecek şekilde genişletebiliriz, şeklinde bir
sonuca varabilmiş olmamızdır. Bu durumu doğal yatkınlık ve özüne aykırı olmasını ilzam edecek
şekilde düşünmemek gerekir. Ancak bu şekilde bir tanımlama ile elde edilen şey, kadınlık ve erkeklik