sempozyum_bildiri_kitabi

omanlarında yaratılan klişe kadın tiplerinin kadın sömürüsünü pekiştirdiğini iddia etmesi gibi bir dizi
konuyu ele almaktadır.
Kadınlar toplumsal hayatta karşılaştıkları baskılar nedeniyle dünyayı ve yaşamı erkeklerden farklı
algılar bu farklılık onların zekaları ya da yetenekleriyle ilgili bir durum değil politik ve kültürel bir
olgudur. Kadınların toplum içinde uğradıkları haksızlıklar onların bir alt‐kültür yaratmasına neden
olurken; üst‐kültür olan edebiyat alanındaki yaratılarına seçtikleri konular, sergiledikleri davranışlar,
savundukları değerler bağlamında etki eder (Showalter’dan, 1977:11, aktaran Moran, 2013: 255). Ele
aldığımız Leyla Erbil’in romanlarındaki ana karakter kadın tam da bu sorunu yaşayan ve edebiyat ile
ilgilenen kadınlardır. Türkiye’de gelenek ile Modernizm arasında sıkışan “yeni kadın” Leyla Erbil’ in
romanlarında farklı yönleriyle ortaya konulmuştur. Bunun dışında Erbil’in romanlarında evlilik
kurumu, kadın erkek ilişkileri, kadın cinselliği, aşk algısı da ele alınmıştır.
Bir yazın kadını olarak Leyla Erbil’in eserlerinde öncelikle “kadınca bir tutum”(Gürsel,1997:376)
dikkati çekiyor. Erbil’in yaşamına baktığımızda bu kadınca tutumunun onun sosyal yaşamında ve özel
hayatında da etkin olduğunu görüyoruz. Örneğin; Erbil’in 1985’te Adam Yayınları tarafından
yayımlanan “Karanlığın Günü” adlı romanı, “annesinin hastanede geçirdiği yıllarda yaşadıklarıyla ilgili
otobiyografik ögeler” (Dündar, 2007: 17) taşır. Başka bir örnek ise Erbil’in aşk ahlakının çeşitli
boyutlarını incelediği “Mektup Aşkları” romanıdır. Tezer Özlü ile birlikte düşündükleri “kocalarımızı
yazalım” fikrinden ortaya çıkmış bir çalışmadır. Bu yönüyle değerlendirildiğinde romandaki Jale adlı
karakterin Erbil ile örtüşen bir çok özelliği olduğu gözlemlenebilir. “...Erbil çevremizdeki, yaşadığımız
gerçeği bütün yalınlığı ve çıplaklığı ile algılıyor, ama onu okura sunarken bilinç akımı yazarlarından
aldığı dışavurumcu bir biçimden, Freud’çu bir yöntemden yararlanıyor…” (Gürsel,1997:374). Bu
ortamda kadının sahip olduğu iktidar ve güç; gençlik, güzellik ve beden tasvirleri ile sembolize
edilirken. Erbil’in romanlarındaki kadınlar bu vasıflara sahip olsalar da aldatılır, yaşlanır ya da cinsel
cazibelerini kaybedebilir. Bununla birlikte bu üç romanda ortak bir karakter olarak diktatör anne
modeli karşımıza çıkmaktadır. Geleneği temsil eden bu kadın tipi bir yandan toplumsal baskının
evdeki uygulayıcısı iken diğer yandan ilerleyen yaşı ile birlikte etkisini azaltarak “artık kadın” rolüne
dönüşmektedir. Erbil, kadın‐erkek ilişkisine toplumcu gerçekçi bir bakış açısıyla yaklaşırken aynı
zamanda erkek egemen göstergelere başkaldırır. Çalışma kapsamında incelediğimiz bu üç romanda
öne çıkan kadın karakterler Türkiye’de kadın yaşamına ilişkin sorunları ortaya koymaktadır.
Keywords: Leyla Erbil, Women's issues, Feminist criticism
Research Assistant Merve GÜVEN
Dokuz Eylül University, Buca Faculty of Education
Painting‐Crafts Teacher Education
mrvgvn@windowslive.com
Kaynakça
Aytaç, Gürsel. Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1990.
Aysever, Enver. Nasıl Yazar Olunur?. İstanbul: Remzi Kitapevi, 2013.
Dündar, Hülya. “Leyla Erbil’in Yaşam Öyküsü,” Leyla Erbil’de Etik ve Estetik, yayına hazırlayan: Oğuzertem,
Süha. 11‐20. İstanbul Kanat Kitapevi, 2007.
Erbil, Leyla. Tuhaf Bir Kadın: İstanbul: Türkiye İş Banksı Yayınları, 2011
Erbil, Leyla. Karanlığın Günü, İstanbul:Türkiye İş Banksı Yayınları,2013a.
Erbil, Leyla. Mektup Aşkları, İstanbul:Türkiye İş Banksı Yayınları,2013b.
Erbil, Leyla, yayına hazırlayan, Tezer Özlü’den Leyla Erbil’e Mektuplar, İstanbul : YKY, 2006.
Başlı, Şeyda. “Leyla Erbil’de Aykırı Mekanlar, “Tuhaf” Kadınlar,” Leyla Erbil’de Etik ve Estetik, yayına
hazırlayan: Oğuzertem, Süha, 49‐62. İstanbul Kanat Kitapevi, 2007.
Gürsel, Nedim. Başkaldıran Edebiyat, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları, 1997.