sempozyum_bildiri_kitabi

özgür olduğunu söylemek çelişkidir.” 25 Beauvoir bu çelişkiyi ontolojik özgürlük ve ahlaki özgürlük
arasında ayrım yaparak çözer. Yani ontolojik olarak her zaman özgür olmamıza rağmen, ahlaki olarak
her zaman özgür değilizdir. Burada ahlaki özgürlük Beauvoir için önemlidir ve belirsizlik etiğinin temel
formunu oluşturmaktadır. Ahlaki özgürlük, kişinin ontolojik özgürlüğüne bir cevaptır. Beauvoir,
Belirsizlik Etiği’nde “ahlaklı olmayı istemek ve özgür olmayı istemek bir ve aynı şeydir” ifadesiyle,
insan özgür olmamayı isteyemez, çünkü özgürlük insan varoluşunun ontolojik bir yapısıdır, ancak
kendisi özgür istemeyi seçmeyi başarabilir demektedir. Bununla demek istediği, ahlaki özgürlüğe
olgusallığımızın geçiş sürecinde aktif bir şekilde yer alarak, gelecek olanakları içinde kendimizi
tasarlayarak ya da seçimlerimizin sonuçlarını kabul ederek ulaşmayı başarabileceğimizdir. 26
1944’te yayımlanan ilk felsefi denemesi Pyrrhus ile Cineas’ta kendi‐öteki ile ilgili sorgulamalarına
devam eder. Dünya ve öteki ile olan ilişkimizin doğasının ne olduğunu 27 sorar ve şöyle der:
Başkası, özgürlüktür; bundan ötürü de ben’den kökten ayrıdır, bu katkısız içsellikle
aramda hiçbir ilişki yaratılamaz. Descartes’a göre Tanrı bile bu içselliği değiştirememiştir.
Başkasının durumu, ancak onu ben kurduğum sürece beni ilgilendirir. Ne var ki, başkası
özgürdür diyerek bu durumun sorumluluğunu da üstümden atamam. Çünkü yaptığım,
yapabildiğim her şeyden sorumluyum. 28
Görüldüğü gibi Beauvoir’a göre ötekinin bu durumu “ben”in sorumluluğunu da öne çıkarmaktadır.
Başkalarının Kanı’nda da bu ilgiye dikkat çekmektedir. Kitabında Dostoyevski’nin Karamazov
Kardeşler’den alıntıladığı “Her birimiz her şey için herkese karşı sorumluyuz” ifadesini şöyle yorumlar:
“Benim bireysel özgürlüğüm her zaman için başkasının özgürlüğüyle kuşatılmıştır. Bu nedenle
özgürlük kolektif bir sorumluluktur. Kendi özgürlüğümüzü istemek başkalarının özgürlüğünü
istemektir de”. 29 Konuyla ilgili olan başka bir yerde de şu ifadelere yer vermektedir: “Başkaları ve ben
özgürlüklerimiz hiçbir büklümün desteklemediği bir kemerin taşları gibi birbirine dayanır”. 30
Bu noktada Beauvoir’ın neden kendi özgürlüğünü istemenin başkalarının özgürlüğünü de istemek
olduğunu iddia ettiğini sorabiliriz. Bu konuda “açığa çıkarmak” ifadesi anahtar bir terim gibi
görünmektedir. Buna göre, değerler (değer olarak görülen şeyler) ancak insan varlığıyla açığa
çıkmaktadır. İnsan, ancak öteki insanlar aracılığıyla dünyayı bir temel üzerinde açığa çıkarabilir.
Dahası dünyanın açığa çıkarılmasını istemek ile kendinin özgür olduğunu iddia etmek aynı şeydir. Bu
yaklaşımıyla Beauvoir, aynı zamanda özneler arası dünyayı açığa çıkarma ile insan özgürlüğü arasında
ilişki de kurmaktadır. 31 Ona göre özgürlüğü isteyince onun tümüyle başkalarının özgürlüğüne,
başkalarının özgürlüğünün ise bizimkine bağlı olduğunu anlarız. Burada insanın tanımı olarak özgürlük
başkasına bağlı değildir, ama ortada bir bağlanma olunca durum değişir: “O zaman kendi
özgürlüğümle birlikte başkalarının özgürlüğünü de istemek zorunda kalırım. Başkalarının özgürlüğünü
gözetmezsem kendi özgürlüğümü de gözetemem.” 32 Öteki ve ötekinin özgürlüğü benim için
önemlidir; çünkü öteki ancak benimle aynı noktada bulunuyorsa yanımda yürüyebilir, aşkınlığımla
birlikte yol alabilir. 33 Bu durumda açıktır ki, kendi özgürlüğüm için öteki’nin özgürlüğünü de gözetmek
durumundayım.
Anlaşıldığı üzere Beauvoir öteki’yi artık kendi özgürlüğüme bir tehdit olarak değil, onsuz özgür
olamayacağım, özgürlüğümün zorunlu koşulu olarak görür. Çünkü benden başkasına doğru gitmekle
yalnızca kendi öz varlığımı değil, yöneldiğim, kendimden ayırdığım şeyin de varlığını ortaya çıkarmış
olurum ki, zaten var olmasaydı ona gitmezdim. 34 Zira başkası vardır ve oradadır; önümde, kendine
kapanık ve sonsuza açık olarak. Bu noktada Beauvoir, “acaba edimlerim onda olsaydı, onların da
boyutları sonsuza açılır mıydı böyle?” 35 diye sorar ve cevabı bir örnekle şöyle verir: Bir resmi ya da
yazıyı bitiren çocuk, yaptıklarını anne ve babasına göstermek için onların yanına koşar. Yaratışlarını iyi
karşılamalarını ister, çünkü çocuğun şekerlemeler, oyuncaklar kadar beğenilmeye de ihtiyacı vardır.
Bu durumda beğenilmek için de beğenen birinin bulunması gerekir: Yaptığı resme bakacak, yazdığı
yazıyı okuyacak biri. O eğri büğrü çizgilerin babasının gözüne bir at, bir gemi gibi göründüğü vakit
çocuğun gözünde mucize gerçekleşir. Artık yazıp çizdiği şeyler gerçekten bir at, bir gemi gibi görünür.
Gelgelelim başkaları görmeseydi, beğenmeseydi, yargılamasaydı ne at ne de gemi var olacaktı. 36