sempozyum_bildiri_kitabi

Cezaevinde, koğuş içinde sürekli anlaşamayan kadınlar dışında, iki farklı husumetli arkadaş türü
daha vardır. Bunlardan ilki “kişilerin aynı kişiye duydukları husumetten dolayı yakınlaşmaları ve
arkadaş olup daha sonra anlaşamayanlar” ve diğeri “önceleri yakın olup daha sonra araları bozulan
kadınlar” dır.
Çatışma ve husumete, bireysel kavgalardan daha çok grup kavgalarında rastlanmaktadır. Hemen
hemen her kadının birden fazla arkadaşının (yandaşı) olması kavgaların büyümesine ve yayılmasına
sebep olmaktadır. Hatta bunlar sadece koğuş içinde de sınırlı kalmamakta, kimi zaman farklı
koğuşlarda arkadaşları olan gruplar da kurslarda birbiriyle tartışılabilmektedirler. Böyle durumlarda
cezaevi müdürlüğü, kavganın büyümemesi için hücre cezalarına kadar giden yollara başvurmaktadır.
İlişki bağlarından olan güç ve iktidar mücadelelerinin de kavga ve husumetlere neden olduğu
görülmüştür. Bir grubun ya da kişinin koğuş içinde söz sahibi olma isteği her zaman saygıdan
kaynaklanmamakta kimi zaman fiziksel güç, kimi zaman parasal güç elde etme ve iktidar olma
yolunda kullanılmaktadır. Koğuş içinde söz sahibi olmaya çalışan kişi ya da grupların, diğerlerini bu
yollarla baskı altına alıp bastırmaya çalıştığı görülmüştür.
Arkamdaş
“Arkamdaş” kelimesi, katılımcılardan biri tarafından ifade edilmiştir. Daha önce arkadaş olup,
sonra arası bozulan kadınlar için kullanılması planlanan arkadaş‐düşman terimi yerine, konuyu
özetleyen bu kelimenin kullanılması daha uygun bulunmuştur. Katılımcılardan Hasibe, bu kavramı
yakın arkadaşları dışında kalan ve bir şekilde anlaşmak durumunda olduğu ama asla güvenmediği,
“arkasından iş çevirebilecek” kadınlar için kullanmıştır. Hükümlü kadınlar; yakın arkadaşken anlattığı
bir sırrını başkalarına anlatmak, maddi çıkar için kurulan ilişkilerin zamanla ortaya çıkarak
anlaşmazlığa dönüşmesi gibi konularda çok sık ilişkilerin şekil değiştiğini ifade etmiştir. Diğer kadınlar
tarafından farklı fikirlerle doldurulan arkadaşlar arasında da anlaşmazlık çıkabilmekte ve genelde
yakınlık derecesiyle kavganın büyüklüğü doğru orantılı olabilmektedir.
Eskiden en yakındık ama beni dolandırdı param yok dedi yardım ettim meğer para
saklarmış, beni yedi bitirdi (Aya, 27 yaşında).
Sevgilimle olanı anlattım. Arkadaş öle değilmi, paylaşcan tabi, ama sonra kursta
duydum herkese anlatmış hakkımdakiler… Bakar mıyım yüzüne. Saçını yoldum. Oh çok da
iyi oldu (Yonca, 28 yaşında).
Kadınlar genel olarak yakın olmadıkları kişiler dışında kimseye güvenmediklerini, diğerlerinin
birbirini arkasından vurduğunu, menfaat ilişkilerine göre arkadaş olduklarını belirtmektedirler. Çoğu
mahkum kadın, daha önce yakın oldukları ve iyilik yaptıkları arkadaşlarının onları “sırtından vurduğu”
ve “kazık attıklarını” ifade etmekte ve cezaevinde gerçek arkadaşlığın olamayacağını dile
getirmektedir. Kadınları yıpratan kavga türlerinden en ağırının genelde önce arkadaşlar, daha sonra
da küsen kadınlar arasında yaşandığı görülmektedir. Katılımcılar genelde cezaevinde arkadaş
olunamayacağı savına bu tip kavgalar yaşadıktan sonra inandıklarını belirtmektedirler.
Son söz
Araştırmanın ana konusu olan kadınlar arası ilişkiler, cezaevi içinde kadınların aslında kendilerini
ve çevrelerini nasıl anladıklarını ve tanımladıklarını incelemek için kullanılan yollardan sadece biridir.
Bu kadınların cezaevinde kurdukları her ilişki, aslında kendilerini anlatmanın bir yoludur. Bu kadınlar,
dışarıda bıraktıkları ailelerinin kimi zaman izdüşümlerini içeride yaratarak dışarıdaki hayatlarını bir
nebze olsun içeriye taşımaya çalışmaktadırlar. “Anne”, “abla”, “kardeş”, “çocuk” olmak aslında
sadece hükümlü olmak dışında bir şey olmak ve bir başka kişiye bir şey ifade edebiliyor olmak bu
kadınlar için çok önemlidir.