sempozyum_bildiri_kitabi

Burda arkadaşlık falan yok hepsi menfaat ilişkisi ya yemeği ya da yatağı paylaşıyorlar.
Herkes birbiri hakkında konuşuyor sonra oturup yemek yiyorlar (Seher, 36 yaşında).
Bu tip ilişkilerin bitmesi durumunda ise kadın mahkumlar “beni param için kullandı sonrada
arkamdan vurdu” (Yonca, 28 yaşında) gibi ibareler kullanmaktadırlar. Kadınların kendi ilişkilerini
tanımlarken farklı, diğerlerinin aynı türdeki ilişkilerini tanımlarken ise tamamen farklı sıfatlar
kullandığı dikkat çekmektedir. Buna en iyi örnek, mahkumlardan biri olan Seher'in, kendi
arkadaşlarıyla olan ilişkisini tanımlarken “her şeyimi paylaştığım dostum” derken diğer arkadaşlık
ilişkilerini “menfaat ilişkisi” olarak ifade etmesidir. Cezaevlerinde bu tip ilişkiler, kimi zaman parası
olanla olmayan arasında kurulmamaktadır. Fazla parası olamayan mahkum, birkaç kadınla bir araya
gelerek cezaevi tabiriyle “yemek arkadaşı” olabilmektedirler. Genelde mahkumlar bu ilişkileri
“menfaat” değil daha önce değinildiği gibi “kader” arkadaşlığı ve “yoldaşlık” olarak görmektedirler.
Arkadaşlar arasında kavga dışındaki en büyük yıkımın, arkadaş kadınlardan birinin başka koğuşa
geçmesi ya da tahliye olması durumunda gerçekleştiği anlaşılmıştır. Çalışmada, arkadaşıyla aynı
koğuşa girmek için başvuran bir sürü mahkumun dilekçesinin müdürlüğe iletildiği, ancak uygun
görülmediği takdirde koğuşta sinir krizi geçiren, kendini kesen ya da öldürmekle tehdit edenler ve
kavga çıkaran mahkumların olduğu gözlemlenmiştir. Çünkü çoğu zaman bu mahkum kadınlar için
arkadaşları, cezaevinde sahip oldukları tek şeydir. Bir diğer büyük kopuşun ise devamlı beraber olan
bu kadınlardan birinin mahkumiyetinin bitip cezaevinden çıkması sonucunda gerçekleştiği
görülmüştür. Genelde dışarı çıkan mahkum içerdekini arayacağına ve mektup yazacağına söz verse de
mahkumlar arasındaki genel görüş, bu ilişkinin sadece buraya ait olduğu yönündedir. Örneğin;
Dışarı çıkarken sana para yollıcam, giysi yollıcam derler. Ama çıkınca sırra kadem
basarlar. Kimse burayı hatırlamak istemez (Gülsem, 22 yaşında).
Araştırmada, yakın arkadaş olduklarını belirten kadınların birbirleri hakkında dedikodu
yapmadıklarını, her sırlarını paylaştıklarını ve “kafa yapılarının” benzer olduğunu ifade ettikleri
gözlemlenmiştir. Alan araştırması sırasında, incelenen cezaevinde başlayan ve sürdürülen ilişkiler
dışında, dışarıda aynı gruba üye olan ya da akraba olan kadınların da varlığı dikkat çekmektedir. Çoklu
yakın akrabalık ilişkisine özellikle bazı aşiretlerin üyeleri arasında rastlanmaktadır. Bu aşiret veya grup
ilişkileri, diğerleri tarafından “çete” olarak görülseler de onlar kendileri “akraba” olarak
tanımlamaktadırlar. Bu ilişkiyi, katılımcılar şu şekilde ifade etmektedir:
Bacım, kaynımla aynı koğuştayım, diğer bacımla, eltin başka yerdeler. İki bacım da
benle beraberdi ama kavga çıkartıp ayırdılar bizi. Şimdi dilekçe yazdım onlar da gelsin diye
(Buse, 34 yaşında).
Bizim koğuşta iki kuma var. Aralarında kavga ediyorlar ama büyük diğerleri bişi yaptımı
koruyo onu. Kocası da içerde küçük kocasına öbürüne de mektup yaz, kırılmasın diyor
(Hasibe, 32 yaşında).
Cezaevindeki koğuşlarda, hükümlü ve tutuklu ayrımı yapılmadığı için bazı hükümlülerin yakın
arkadaşları tutuklular olabilmektedir. Ancak genel kanı, hükümlünün hükümlüyle daha yakın
olduğudur. Tutuklular bir süre sonra çıkacaklarına inandıkları için buraya bağlanmadan yaşamaya
çalışmaktadırlar. Bu mahkumlarda kabullenme diğerlerine göre daha uzun sürmektedir.
Hükümlüler daha yakın, tutukların bir ayağı dışarda (Sibel, 26 yaşında)
Araştırma sırasında, koğuş içinde birine geçişli farklı faklı gruplaşmaların olduğu da görülmüştür.
Bu gruplardaki mahkumlar kendilerini iyi birer arkadaş olarak tanımlarken diğerlerinin arkadaşlığını
çıkar arkadaşlığına dayandırmaktadırlar. Başka bir grup ise buradaki arkadaşlarını ailesi yerine