sempozyum_bildiri_kitabi

ayrıntılar da ritüelleri, mitik inançları, geleneksel bilgi ağlarını okuyucuya sunar. Burada Esma Ocak’ın
gözlem ve anlatım gücü kadar kadınlık deneyimlerinin de payı olmalı.
Esma Ocak, kırsal kadınının doğa ve toplumsal kuralların acımasız kurallarla kuşatılmışlığını anlatır
ama anlattıkları bununla sınırlı değildir. Sadece acıları, olanaksızlıkları değil, kadınların neşesini,
gücünü, özgür aşkı, cinselliklerini de yazmıştır. Sabit bir acılı doğu kadını imgesi yoktur eserlerinde.
Doğum yaparken hayatını kaybeden ya da berdel olan kadınlar kadar, evlenecekleri erkekleri seçen,
evlenmeden önce sevdikleriyle yakınlaşan kadınlar da vardır. Onu benzer kırsal yazarlarından ayıran
en önemli özelliği olarak değerlendirilebilecek olan bu durum, iki etkenle açıklanabilir. Bunlardan
birisi Muş Gürcüsü Destanı 7 romanında etkisi çok belirgin olarak hissedilen Kürt sözlü edebiyatıdır.
Dengbejlerden dinlediği destanlardan esinlendiği öyküleri, diğer eserlerinden farklı olarak çok daha
fazla özgür aşkı işler. Çok katı bir aile savunuculuğu ve ahlakçı yaklaşımla feminizmi, evlilik öncesi
cinsel deneyim yaşamayı, boşanmayı, kürtajı eleştirdiği Kadınlar Mektebi romanının yazan Esma Ocak
ile Muş Gürcüsü Destanı’nı yazan Esma Ocak’ın aynı kişi olduğuna inanmak zordur. Kadınlar
Mektebi’nin evlenmeden önce cinsel ilişki yaşayan bedbaht kahramanına karşı çıkarılan ideal kadın,
hem kamusal alanda başarılı bir meslek sahibidir hem de aile değerlerine sıkı sıkıya bağlı, iffetli bir aile
kadınıdır.
Diğer hususun da öykülerini anlattığı kadınların yaşadığı hayatın bizzat içinde olmasıyla alakalı
olduğu belirtilebilir. Her ne kadar bireysel kimliğini modern Türk kadını olarak inşa etse de, anlattığı
kadınlarla aynı dünyayı paylaşmanın verdiği gerçeklik, canlılık ve zenginlik vardır betimlemelerinde.
Dünyanın/toplumun baskısına direnme yolları bulan kadınların hınzır ve buluşçu özellikleri, gündelik
hayatlarını kesen hikayeleştirme gücü Ocak’ın anlatısında yer bulur.
İşte bu nedenle Berdel ya da Kelekteki Kadın isimli trajik öykülerin yazarı Esma Ocak’ın aynı
zamanda Gülün Gücü 8 isimli öykünün yazarı olması şaşırtıcı değildir. Gülün Gücü isimli öyküde, zorla
evlendirilen, doğum yaparken yaşamını yitiren değil, evlenecekleri erkekleri neşeyle seçen şen, canlı
köylü kadınları vardır:
Pınarın başında testileri dolduruyordu kızlar. Bir kaçı birbirlerini dürtüp gülüştüler.
Yokuşu bir delikanlı tırmanıyordu, oldukça yakışıklıydı da elindeki gelişi güzel toplanmış,
demetlenmiş yaban güllerinden bir tanesini Ayşe kıza fırlattı. Kız onu havada kapıp, oluğun
önündeki testisinin kulpuna yapıştı… kız birbirlerine bakıp gülüşenlere aldırmadan, elindeki
gülü bir tokayla başına iliştirdi (…) Gözünü budaktan sakınmayan komşu köyün delikanlısı,
koyunların arasına katılıp yürüdü bir süre. Köyüne giden yola sapmadan oynak bir ıslıkla
uyardı sevgilisini 9
Öykünün devamında, gece kaçma planına ilişkin işaretler anlatılıyor. Berdel isimli öykü kitabında
yer alan bu öykünün ardından, kitapta yer alan ve yine kaçma üzerine olan Hepiniz Kaçın öyküsünde
ise köydeki yaşama dair aşağıda yer verilen bir betimleme yer alır;
Katı bir bağnazlık içindeki kentten ne kadar ayrımlı ve özgürceydi yaşamları. Kadınların
erkeklerle tarlalarda, pınar başlarında, harman yerinde konuşup şakalaştıklarını,
meydanlarda kol kola halay çektiklerini, hatta göğüslerini açıp çocuklarını emzirdiklerini
şaşkın bakışlarla izlemiştim. 10
Bu öyküde köylü kadınlarla beri 11 ye gidişini anlatıyor. Öyküde onlar yürürken iki delikanlı da
kendilerini takip ediyor. Bu delikanlıların kim olduklarını sorduğunda, kadınlar, onların kızların
sevgilileri olduğunu söylüyorlar:
yaa dedim, bu gibi şeyler sizde ayıp yahut yasak değil mi? Hep bir ağızdan:
− Yoo dediler niye ayıp olsun. Bu oğlanlar beri saatini hiç kaçırmazlar, hem gelmeseler
kızlar küser, alınırlar. 12