sempozyum_bildiri_kitabi

meziyeti varsa dünyaya duyurmalıdır tavsiyesinde bulunmaktadır. Dengbêj Gazin, kadının sesinin
günah sayıldığını, yabancı insanlara bir kadın olarak ses duyurmanın toplum tarafından hoş
karşılanmadığından bahsetmiştir. Bu düşüncede olanlara “erkeklerle konuşmak günah değil de neden
kilam söylemek günahtır?” diye sormaktadır. Cevap; bir kadın olarak sesin karşı tarafı etkileyeceği
yönündedir. Gazin’e göre; bu durum kadınların sesini ev içine hapsetmiştir. Kendisi de benzer bir
süreç yaşayan dengbêj, radyoda dinlediği kadın dengbêjlerden çok etkilenmiş ve mücadelesini hiçbir
zaman bırakmamıştır. Bu dernek kadınlara seslerini duyurabileceği bir alan açmaktadır. Verilen
dengbêjlik eğitimi, sadece kilamların daha güzel söylenmesi üzerine değildir. Her “küçük dengbêj”
kendi kilamının ne zaman söylendiğini, hikayesini, ne anlatmak istediğini bilmektedir. Dengbêj Gazin,
bir anlamda kadın ağzı kilamlardan “küçük dengbêjler” için kıssadan hisse çıkarmaktadır. Erken yaşta
evlendirilen bir kadının kilamı “küçük dengbêjler”in dilinde kadın ağzıyla,orijinal haliyle
aktarılmaktadır ve bu kilam böyle bir durum yaşayan kadının duygularını “küçük dengbêjler”e
göstermektedir. Kadının sesi bu dernek içinde kendine özgür bir alan bularak, gelecek için de önemli
bir işlevi yerine getirmektedir. Dengbêj Gazin’in amacı; dengbêjlik geleneğinin yaşamasını sağlarken
kadının sesini duyurmaktır.
Bu kursun diğer bir özelliği kilamların yazılı olmasıdır. Küçük dengbêjler, kendi kilamlarını
defterlerine yazmıştır ve söylerken de bu defterlerden okumaktadır. Bir anlamda; dilin kullanılması bu
yolla sağlanmaktadır. Dikkat çeken bir başka nokta da; küçük dengbêjlerin ortak söylediği kilamların
da bulunmasıdır. Türkiye’deki ilk dengbêj korosu bu dernek çatısı altında kurulmuştur.
“Kadın dengbêj çoktur; ama ortalıkta yoktur!” diyor dengbêj Gazin. Dengbêjliğin erilliğini bir
anlamda yapıbozuma uğratmakta ve çıraklarını bu konuda bilinçlendirerek ilerlemektedir. Kadın
dengbêjlerin sesini özel alanlardan kamusal alana taşımak istemektedir. Bunun için her yıl dernek
bünyesinde 8 Mart etkinlikleri düzenlenmektedir. Elbette bu ortamı düzenlemenin o kadar da kolay
olmadığından bahseden dengbêj, erkek egemen bir yapıyı kırmanın mücadelesini vermektedir.
Denilebilir ki; Aralık 2013’te yapılan söyleşiler ve gözlemler, küçük dengbêjlerin dengbêjliğe
bakışlarındaki “kadın” vurgusunu görünür kılmıştır. Küçük dengbêjlere “dengbêjlik nedir?” diye
sorulduğunda alınan yanıtların çoğunda “kadın”ların duygularını ifade etmesi vurgusu bulunmaktadır.
Bu durum, verilen dengbêjlik eğitiminde erilliğin sorgulandığına dair bir kanıttır.
Sonuç olarak; dengbêjlik eğitimi verilirken yapılan tercihler dengbêjliğin erilliği konusunda bazı
sorular sorulmasına sebep olmuştur. Bilinenden farklı bir yapıyla karşılaşmak, genel yapıyı tersten
eleştirmeyi, analiz etmeyi sağlamıştır. Van Kadın Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği, dengbêjliğin
erilliğinin sorgulanmasında önemli bir referans mekanı olmuştur.Yine de belirtmek gerekir ki; bir
kadın dengbêj olmak, barındırdığı zorluklarını hali hazırda getirmeye devam etmektedir. Dengbêj
Gazin, maddi ve manevi olarak destek alamadıklarından bahsetmektedir. Vakıf, mekan olarak dernek
üyelerinin çabasıyla ayakta durabilmektedir. İktidar, bir çok noktada elini bu oluşumdan da
çekmemiştir. İktidar alanı erildir ve kadına bu alanda yer yoktur. Derneğin bu alanda kendi sesiyle
“yer alma” gayreti iktidarın bu geleneği kültürel malzeme olarak kullanmasını da engelleyecektir.
Sonuç Yerine
Dengbêjlik, Kürtlerin sesidir. Bu sesin cinsiyetlendirilmiş olup olmadığı noktasında sorularla yola
çıkan bu çalışmada, Kürt kadını kurgusunun seyri üzerinden kadının mekanı sorgulanmıştır. Ancak
politikleşebildiği ölçüde “kamusal alan”da sesini duyuran kadın, erkekle yoldaşlığı bakımından
eşitlenirken, şimdiki haliyle “özgürlük” ve “kadın olma” motivasyonuyla hareket etmektedir. Kürt
kadınının dönüştürücü aktifliği ve “kadın” kimliği ile kamusal alanda yer alması gözardı edilemeyecek
mücadeleleri ve eylemleri içermektedir. Bu çalışma kültürel alanda bu durumun karşılığını
sorgulamaya çalışmıştır. Cevaplardan çok soru doğuran sorularla karşılaşılmıştır.
Dengbêjliğin kültürel bir malzeme olarak kullanılması geleneğe yüklenen politik bir kimlikle
sağlanmaktadır. Dengbêjlik, Kürtlere özgüdür. Bu haliyle açlık grevi çadırına giden ve kilamlarıyla
moral veren dengbêjleri görmek şaşırtıcı değildir ya da Kürtlere dair bir etkinlikte, mitingde dengbêj