sempozyum_bildiri_kitabi

‘Neden basmayacaklarmış? Senin kitabın çok satıyor, benim borçlarım faizlerim
yükseldi.’
‘Benimki biraz başka.’
‘Başka mı? Neresi başka? Hep aşk hikâyesi, benimkinde seninkinden daha çok aşk var.
Bir piyano bile soktum, âşıklar pencereden konuşuyorlar, sevişiyorlar. Seninki gibi ikisini de
bir odaya koyamam. Bunu alacaklılarımın hepsi bir araya gelse bile yaptırmam. 33
Halide'nin son günlerine ait Tezer'in anlattığı anıları roman tekniğine uygun olarak kaleme alan
Çalışlar, bu diyalog ile aynı zamanda öznenin içinde bulunduğu psikolojik durumu da okuyucuya
sezdirmeyi başarmıştır.
Artık göçüyorum Tezer…” deyince, Tezer onun ellerine sarıldı. “Şimdiye kadar pek çok
hastalık atlattınız, bunu da yeneceksiniz,” diye itiraz etti. “Hayır, böylesini hiç geçirmedim.
Yalnız bir ay daha yasamak isterdim… 34
Tarihsel dokunun ön planda olması ve tarihi belgelerin yoğun bir şekilde kullanılması Halide
Biyografisine Sığmayan Kadın adlı çalışmanın biyografik roman ile benzer özellikler göstermesine
engel olmamıştır. Tarihi olayların neden‐sonuç ilişkisi bağlı kalarak kurgulanması ve kronolojik akışı
bozacak kesintilerin olmaması bu çalışmayı üslup ve anlatım yönüyle biyografik romana
yaklaştırmıştır. İpek Çalışlar, romanda olayları anlatmaya anlatının dönüm noktası diyebileceğimiz
noktadan‐ İstanbul’un işgalinden başlar. Halide bu dönemde iki çocuk annesidir ve işgal altındaki
İstanbul’da tehlike altında olduğu için buradan ayrılıp Ankara’ya doğru yola çıkmıştır. Yazar, esere
Halide’nin gizlice Ankara’ya gidişini anlatarak başlamış böylece okurda merak duygusu uyandırarak
onu eserin içine çekmiştir. Geri dönüş tekniği romanın yalnızca başında kullanılmıştır. İstanbul’un
işgal günleri anlatıldıktan sonraHalide Edip’in doğumuna dönülmüş, sonrasında hayatına yön veren
olayları ‐Amerikan Kız Kolejine gidişi, Salih Zeki ile evliliği, oğulları Ali Ayetullah ve Togo Hasan Zeki’nin
doğumu, Salih Zeki ile boşanması, Suriye‐ Lübnan günleri, Sultanahmet Mitingi, Ankara’ya gidişi,
Adnan Adıvar ile evliliği, Amerika’da verdiği konferanslar, Hindistan günleri, Türkiye’ye dönüşü,
İstanbul Üniversitesinde İngiliz Filolojisi Bölümü Başkanlığına getirilmesi ve Meclise girişi, 1964 yılında
vefatına gelene kadar kronolojik bir sıra ile kaleme alınmıştır.
Anlatım tekniklerinden birisi de tasvir tekniğidir. Nesnel ve öznel tasvirler de romanda kullanılan
anlatım teknikleri arasında yer alır. Eserde İpek Çalışlar’ın hem nesnel hem de öznel tasvirleri
bulunmaktadır.
Yazarın dikkat çeken nesnel tasvirlerinden biri Halide'nin evi ile ilgilidir. Bu tasvir bir tesadüf
değildir. Çünkü Halide için evi hem "hayatının başlangıç"ıdır hem de sonrası için önemlidir. Wellek'e
göre, " Mekân insanın arzularının bir ifadesi olabilir." 35 Çalışlar, Halide'nin evini Abdülhamid'in sarayını
gören bir ev olarak tasvir ederek "mekânın insanın arzularıyla" olan ilişkisini ustaca bir araya getirmiş,
Halide'nin "özgür, eşit, çağdaş bir toplum" için başlattığı mücadelesini sebep‐sonuç bağlamında
açıklamıştır.
Halide’nin hafızasındaki hayat, Beşiktaş’ta doğduğu evde başlıyordu. Bu ev, Ihlamur’a
giden uzun caddeye inen dik yokuşlardan birinin en tepesindeydi. Koyu yeşil çamlar, nazlı
söğütler arasından Abdülhamid’in sarayını çevreleyen saraylar ile Marmara’nın mavi suları
görünürdü. Arka bahçeye bakan pencereler, baştanbaşa mor salkımdı. Çifte teraslı
bahçede, çifte aslanlı bir havuz vardı. Billur suların şırıltısına, kumrularla güvercinlerin
sesleri karışırdı. Fıstık, akasya, erik ağaçlı bahçenin alev çiçekli bir nar ağacı yükselirdi. Bu
bahçe onun için hayatın başladığı noktaydı. 36
Satır aralarında İpek Çalışlar’ın Halide Edip’i olumlayan ve yücelten sesi duyulmaktadır. Bu durum
anlatıyı, bilimsel bir biyografideki nesnel anlatımdan uzaklaştırıp romana yaklaştırır. Roman yazarı ana
kahramanı öznel tasvirlerle idealize eder. Çalışlar, öznel tasvirlerle hem özneye olan sempatisini
gizlememiş hem de eserdeki betimlemeler yardımıyla anlatımda akıcılık yakalamıştır.