sempozyum_bildiri_kitabi

Bu sayede Gülnuş Sultan, haremin kapalı dünyasının dışına çıkıp birçok yer görme şansına kavuşan
belki de ilk ve tek haseki sultan olmuş; Bulgaristan’da Filibe, Karinabad, Yanbolu kentlerini; ayrıca
Teselya, Makedonya ve Romanya’yı dolaşmıştır. 10 1668’de Kandiye kuşatması sürerken padişah
Gülnuş’un da dahil olduğu tüm maiyetiyle Edirne’den sefere çıkmış, orduyu karadan takip ederek
Dimetoka, Gümülcine, Serez, Selanik, Yenişehir üzerinden Eğriboz’a gitmişti. 11 “Hükümdarı av peşinde
bir orman muhafızına, o da Diana ya da dağ perisi misali bir avcıya dönüştü.” 12 şeklinde betimlenen
Gülnuş ve IV. Mehmed, 1669 sonbaharında Kandiye’nin fethini avdayken öğrenmişler, bunun üzerine
Selanik’te kışlayıp ata binip ava çıkarak bahara kadar Edirne’ye dönmemişlerdi. 13
Gülnuş Sultan, padişahla birlikte 1672’deki Kamaniçe Seferi’ne de katılmıştı. IV. Mehmed hasekisi
dışında Valide Hadice Turhan Sultan’ı ve Şehzade Mustafa’yı da yanına almış, harem mensupları için
Babadağ’da otağ‐ı hümayun kurulmuş ve burada konaklanmıştı. Hatta yolculuk esnasında Haseki
Gülnuş Sultan’ın gümüş arabası şiddetli yağmur nedeniyle çamura saplanmış ve sadrazamla adamları
arabayı balçıktan kurtarmak için çok uğraşmışlardı. Kamaniçe’nin 28 Ağustos 1672’de fethedilmesi
üzerine, kaledeki kiliseler devlet ileri gelenlerinin adına camiye çevrilirken bunlardan birine de Haseki
Sultan’ın adı verilmişti. 14 Böylece ilk defa bir haseki sultan adına yeni fethedilen şehirdeki bir kilise
camiye çevrilmiş oldu.
Kamaniçe’nin ve Podolya eyaletinin alınmasının ardından 18 Ekim 1672’de Bucaş Antlaşması
imzalansa da sonraki yıl IV. Mehmed Hotin seferi için yeniden Ukrayna’ya gidecekti. 15 Gülnuş Sultan
bu sefere de katıldı, hatta IV. Mehmed’e ikinci şehzadesini bu sefer sırasında konaklanan
Hacıoğlupazarı’nda dünyaya getirdi: “Mübarek Ramazan ayının 22. Pazar gecesi [M. 31 Aralık 1673]
kerametli padişah hazretlerinin (…) Sultan Ahmed adlı bir şehzadesi vücuda gelip gayb perdesinin
arkasından bu şahadet âlemine ayak basmakla Babadağı kasabasında, Hacıoğlupazarı’nda ve bilâd‐ı
selase diye bilinen İstanbul, Bursa ve Edirne’de üç gün üç gece şehir donanması ferman
buyurulmuştur.” 16 Böylece ilk defa bir şehzadenin sefer sırasında ve başkentten uzakta doğumuna
tanıklık edilmiştir. 17
Gülnuş Sultan’ın iki oğlu, Mustafa ve Ahmed, H. 1084 (M. 1675)’te sünnet olmuşlardır. Bu
merasimi anlatan ve Şair Nabi tarafından kaleme alınan Surname adlı eserde şehzadelerin annesi
haseki sultanın veya babaanneleri Hadice Turhan Valide Sultan’ın adı hiç geçmemektedir. 18 Ancak
Zübde‐i Vekaiyat’ta Valide Turhan’la başhaseki Gülnuş’u, vezirler safında kethüdalarının temsil
ettikleri yazılıdır. 19 Bu düğünü yabancı bir gözlemci olarak izleyen Tavernier’in, Gülnuş hakkında
söyledikleri ilginçtir:
IV. Mehmed’in oğlu çok görkemli bir törenle sünnet edilmiştir. Bu şehzadenin çok güzel bir kadın olan annesi,
bu törenin Türkler ve yabancılar için çok görkemli olmasını sağlamak amacıyla şehzadenin o gün giyeceği
giysinin tümünün elmaslarla kaplanmasını istemiş. Bunun gerçekleşmesi için de hazineden çok değerli parçalar
bozulmuş, sonra da her şey yerine geri götürülmüştür. 20
Bu sırada, Osmanlı İmparatorluğu’nun Podolya’da Lehistan’la savaşları 1676’daki Zorawna
Barışı’na kadar sürmüştür. Ardından Ukrayna’nın hâkimiyeti için 1676’dan 1681’e kadar sürecek
Osmanlı‐Rus Savaşları başlamış ve bu savaşların bir safhasına gazi kimliğini sergilemek isteyen IV.
Mehmed –ve muhtemelen hasekisi Gülnuş Sultan– da katılmış, sonuçta imzalanan 1681 Bahçesaray
Antlaşması, Osmanlı’nın Ruslara karşı zaferini ilan etmiştir. 21
Osmanlı’nın 1670’lerde askeri ve siyasi alanda tutturduğu başarı grafiğini 1683’teki önemli bir
dönüm noktası, II. Viyana Kuşatması değiştirecekti. Haseki Gülnuş Sultan, IV. Mehmed’i bu yolculukta
da yalnız bırakmamıştı. IV. Mehmed, II. Viyana kuşatması için Belgrad’a kadar gelmiş, hatta şehrin
fethedileceği beklentisiyle Gülnuş Sultan’ı da yanında getirmişti. 22 Ancak kuşatma başarısız olmuş,
askerlerinin bozgununu öğrenen padişah, hasekisiyle beraber, şiddetli yağmur altında zor bir
yolculukla Edirne’ye dönmek zorunda kalmıştı. 23 Belki –Kamaniçe’de olduğu gibi– Gülnuş Sultan adına
Viyana’nın önemli kiliselerinden biri camiye çevrilecekti, ama sonuç bir hezimet olmuştu.