sempozyum_bildiri_kitabi

Sayın Çığ kadınların toplumsal ve ekonomik ve sosyal yaşama katılımları ile ilgili olarak karşılaşılan
zorluklar anlamında günümüzle oldukça çelişen değerlendirmelerde bulunmaktadır:
Benim bütün arkadaşlarım öğretmen profesör, hepsi hem kariyerlerini yaptılar hem de
aile hayatları son derece iyiydi. Cumhuriyetin felsefesi kadınlara bu zorlukları aşma
dirayetini vermişti. Büyük bir aşk vardı. Hepimiz çalışmanın zevkine varmıştık. Çünkü köle
olmaktan kurtulduk diye seviniyorduk. Bir şey yapmadık mı yaptık. bir kadının yapacağı
bütün işleri yaptım ben de. Benim çocuklar şaşarlar. “Sen bizi nasıl yetiştirdin diye.” Ben
dikişimi de yaptım örgümü de ördüm, yemeğimi de yaptım. Kocama da baktım,
çocuklarıma da baktım. Kitaplar da yazdım. Yalnız ben değil bütün kadınların böyle bir
yönelimi vardı.
Sayın Çığ daha önce yapılan bir söyleşisinde Cumhuriyetin laiklik ilkesinin klasik tabiriyle “dindevlet
işlerinin ayrılması”ndan öte demokrasi kavramıyla olan bağına dikkat çekmektedir:
Düşünün bir kere 15 yıl böyle bir vaziyette yapılan işleri. Koskoca bir imparatorluk
yıkılmış. Halk cahil, tamamıyla cahil. Ticaret bütünüyle azınlıkların elinde Türk’ün tüccarı,
uzmanı yok. 15 yılda tren yolu yapıldı, şeker çimento fabrikaları yapıldı. Bir taraftan bunlar
yapılıyor, bir taraftan da gericilerle uğraşıyor Atatürk. Bir demokrasiyi getirebilmek için laik
olmak lazım. Laik olmayan memlekette demokrasi olmaz. Bunu oturtabilmek, yazıyı
oturtabilmek, kıyafet devrimini gerçekleştirebilmek… Bütün bunlar akıl alacak gibi değil ve
bu arada beş kuruş borçlanmadık. Borçlanmadan o seviyeye getirdik bunu idrak
edemiyorlar. 4
Görüşmememizde de laikliğin sonucu olarak gelişen kadın politikalarının övgüsüyle
karşılaşılmaktadır:
Cumhuriyetin kadın modeli şudur: Kadın özgür olacak, istediği gibi çalışacak. Kadınla
erkeği toplumsal yaşamda ayrım yapılmayacak. Böyle bir ideali vardı. Her yere iştirak
edecektir kadın. Örneğin seçme seçilme hakkı verildi. Atatürk meclise en az 40 kadın
milletvekili olmasını istiyordu. Ancak yobazlara çok azını kabul ettirdi maalesef. Daha önce
kadın hareketleri vardı. Bizim kadınlarımız Fransa’ya gönderildiler. Fransa’ya gitmeye
başlayınca kadınları gördüler. Şaşırdılar ve kadınların okumasını istediler. Sayım yapılırdı
örneğin daha önce kadınların sayımı dahi yapılmıyordu. Yani düşünün böyle bir ülke.
Kadınlar da yazılar yazmaya başlıyorlar, ancak kadın ismiyle değil 1800’lerin sonlarında.
Ama sonraki Meşrutiyetlerle kadınlar peçelerini atıyorlar. Fakat maalesef Amerika’daki gibi
büyük bir kadın ayaklanması olmuyor. Nasıl kadınlar öyle bir ayaklanıyor ki Amerika’da.
Kadınların ağzına zorla yumurta döküyorlar yemiyorlar, açlık grevleri oluyor. Hapislere
giriyorlar. Maalesef burada böyle bir hareket olmadı. Haklar biraz altın tepsi içinde verildi.
Ancak bazı hareketler vardı.1925’te kadınlar şapka giymeye başladılar. Benim annem
babam geldi. Hiç unutmuyorum. 1924. Çocuktum sana şapka alacağım dedi. Annem de ona
dedi ki “Şapka alacaksan ama üstümü başımı da ona göre alacaksın” dedi. Bu kıyafetlerle
giyemem dedi.” Çünkü çok yoksulduk. Babam öğretmendi ama üç tane çocuğa yetmiyordu
aldığı para. Ne doğru dürüst evimiz var ne bir şey perişan bir vaziyetteyiz. Ona rağmen pek
çok kadın şapka giydi. 1926’da öğretmen okuluna gideceğim yaşımı büyütmem lazım.
Mahkemeye gideceğiz. Babam bana bir kadın şapkası almıştı onu giydirdiler. Hâkim bıyık
altından güldü.
Sayın Çığ kadın haklarının tarihsel süreç içinde kazanımlarının zor ve meşakkatli bir süreçten
geçtiğini ve bu hakların kazanılmasında kadınların mücadelesinin belirleyici olduğunu dile
getirmektedir. Kadın hakları konusunda Cumhuriyet sonrasından günümüze olan sürecin iniş çıkışları
öne çıkmaktadır: