sempozyum_bildiri_kitabi

Ümmülbanu'nun hayatı Azerbaycan'da petrol endüstrisinin gelişme hızının ve ürün
üretiminin dünyada birinci yere çıktığı aşamaya rastlamışdır. Ümmülbanu dönemin
ekonomik hayatında tüm zorlukları, petrol üretiminin temerküzleşme sürecinin
Azerbaycan'da daha geniş kapsam aldığını kendi gözleriyle görmüştür. Böylece, petrol
endüstrisinde ulusal sermayenin 60 yüzdesine kadarını kendi elinde toplayarak 12 firmanı
yöneten, yirminci yüzyılın başlarında kendi müeseseleri bazında hissedar kamu kurumu
yaratmış Şemsi Esedullayev’in ailesinde dünyaya gelmiş Ümmülbanu sosyo‐politik yaşamı,
idari yönetimdeki köklü değişiklikleri, siyasi partiler ve kurumların oluşmasının, sosyal ‐
siyasi durumun kritikleşmesinin, sosyal ve milli esarete karşı mücadelenin, Azerbaycan
toplumunda sosyal aktivitenin artmasının, toplumsal çelişkilerin şiddetlenmesinin ve
nihayet halkın siyasi kimliğinin idrakı, milli bilinçin şekillenmesi sürecinin doğrudan
doğruya tanığı olmuştur. Tüm bunlar onun zengin edebi yaratıcılığında kendi yankısını
bulabilmiştir.. 3
Fransız dilinde yazdığı bir takım sanat eserlerinin yazarı Ümmülbanu “Kafkas günleri” memuarında
kendi çocukluk yıllarından, ailede yaşanan olaylardan, 1920 yılında babasının hapis edilmesinden,
cezaevinde onunla etkileyici görüşmesinden, sevmeyerek zorla evlendirilmesinden, hem de sevgi
duygularından, hayal ve arzularından, kalbinin titreyişlerinden, tuhaf alışkanlıklarından bahsetmiştir.
Eser son derece içten ve samimi yazılmıştır. Ümmülbanu kalbinden ne geçmişse, hangi hisleri
yaşamışsa, onu da kaleme almıştır. Eseri okudukça insan sanki Oktar'la beraber bu olayları yaşıyor.
Memuarda Azerbaycan'ın tarihi, gelenekleri, kültürü hakkında ilginç bilgiler verilmiştir. Yazarın dili o
kadar canlı, öyle heyecan vericidir ki, memuar bir roman etkisi bırakıyor. Belki de bu nedenle o
otobiyografik roman gibi tanımlanmıştır. Aslında eser memuar tarzının en güzel örneğidir. Eserde
tarihi olaylar tüm incelikleri ile kendi yankısını bulmuştur.
XX yüzyılın başlarında regionda oluşan siyası olaylar Azerbaycana da etkisini göstermişti. Rusyada
çarlık üsul idaresi yıkılmasından ve Ekim devriminden sonra Baküde kurulan ayrı ayrı siyası partilerin
fealiyeti sonucunda dağıntı ve çatışmalar yaşanıyordu ve bu karmaşa 1918 yılına kadar devam etti.
Nihayet Türk ordusu Baküye geldi ve Kafkas’da belli bir kaideler oluşturdular. Az bir vakitde hırsızlık,
soyğunçuluk ve başka cinayetler ortadan kaldırıldı. Baküde sakinlik, huzur berkarar oldu. Bir müddet
sonra Bakü Egemen Azerbaycan Cumhuriyeti’nin başkentine çevrildi. Yeni cumhuriyetin
parlamentosu onaylandı. Ümmmulbanu’nun babası Ticaret bakanı olarak atandı. Aile onun bu görevi
ile gururlanırdı. Lakin bu durum on bir ay devam ediyor. Azerbaycan sovyetleştikten bir müddet sonra
Ümmulbanu Fransa’ya göç ediyor. Fransa’ya giderken iki ay Türkiye’nin Istanbul şehrində kalıyor.
Ümmulbanu hatıralarında kaydediyor ki,
Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin terakkisi sonucunda kadınlar yüzlerini kapayan türbanları
bırakmış ve yüzü açık haldeydiler. Kadınların çoğu hemşirelerin başörtüsüne benzer çalma
bağlıyorlardı. Lakin bu çalmaların kumaşı da, rengi de farklı idi. 4
Hatıralardaki tanımlamalar, özellikle doğa tasvirleri eseri daha da güzelleştirmiştir. Örneğin, yazar
Paris'e yakınlaşmasını böyle tarif etmiştir:
Ilık havadan tarlaların kokusu duyuluyordu. Sabah güneşinin ışığına boğulmuş çimenler,
yeşil kaplı tepeler, göller, nehirler bir bir geçib gidiyordu. Gökteki bulutlar, sanki, harekete
gelmek için günün kalkışını bekliyordu. Bir gün Andrey bana demişti: “Sizin hayatınız, sanki
bulutlar arasında geçiyor”. O günlerim hayatımın aziz günleri idi. Şimdi bana yeni olanaklar
sunan güzel şehre yaklaşırken geçmişimi daracık bir kıyafet gibi çıkarıp atmak üzereydim.
Kendi geçmişimden ise en güzel bir duyguyu, bulutlarda yaşadığım anları hatıra
saklıyordum. 5