Het Grote Conflict door Ellen White

“De mis is een slecht iets. God is er tegen. Hij behoort afgeschaft te worden, en ik wenste wel, dat
het avondmaal van het evangelie er overal de plaats van innam. Maar laat niemand er met geweld van
afgebracht worden. We moeten de zaak in Gods handen laten. Wij zijn het niet, die werken moeten, maar
Zijn woord. En waarom dan? vraagt ge misschien. Omdat de harten van de mensen niet in mijn hand zijn als
klei in de hand van de pottebakker. Wij hebben recht om te spreken, we hebben het recht niet om te handelen.
Laat ons prediken : het overige staat aan God. Indien ik tot geweld de toevlucht nam, wat zou ik gewinnen?
Gemaaktheid, vor- melikheid, naäping, menselike verordeningen en schijnheiligheid. . . . Maar er zou geen
hartelike oprechtheid, geloof, of liefde zijn. Waar die drie ontbreken, ontbreekt alles, en ik zou geen cent
geven voor zulk een uitslag. . . . God doet meer door zijn woord alleen, dan gij en ik en de gehele wereld
met al onze verenigde pogingen. God brengt het hart tot stilstand, en wanneer dat eenmaal veroverd is, is
alles gewonnen. . . .
“Ik zal prediken, redetwisten, schrijven; maar ik wil niemand dwingen, want het geloof is een
vrijwillige handeling. Ziet, wat ik gedaan heb. Ik ben opgestaan tegen de paus, de aflaten en de
Roomsgezinden, echter zonder geweld of luidruchtigheid. Ik heb Gods woord op de voorgrond gesteld; het
gepredikt en geschreven,— dat was al wat ik deed. En toch terwijl ik lag te slapen, . . . velde het woord, dat
ik gepredikt had, de macht van de paus ter aarde, meer dan ooit vorst of keizer die had kunnen schaden. Ik
echter heb niets gedaan; het Woord alleen heeft alles gewrocht. Indien ik een beroep op macht had gedaan,
had gans Duitschland wellicht van bloed gestroomd. Maar wat zou het gevolg geweest zijn? Verderf en
verwoesting van lichaam en ziel beide. Om die reden hield ik me stil, en liet het Woord zijn loop alleen
hebben door de wereld.”
Dag aan dag, een gehele week lang, hield Luther aan met prediken tot belangstellende scharen. Het
woord Gods brak de begoocheling van de dweepzuchtige opwinding. De kracht van het evangelie bracht het
misleide volk tot de weg der waarheid terug. Luther had geen lust, de dwepers te ontmoeten, wier werk zulk
een groot kwaad had teweeggebracht. Hij kende hen als mannen van ongezond oordeel en onbeteugelde
hartstochten, die, hoewel voorgevende biezonder licht uit de hemel te hebben ontvangen, de minste
tegenspraak, ja zelfs geen vriende- like terechtwijzing of raadgeving wilden verdragen. Zichzelven de
hoogste macht aanmatigend, eisten ze van elkeen, dat hij hen zonder navraag erkennen zou voor wat ze
voorgaven te zijn. Maar toen ze een onderhoud met hem eisten, stemde hij erin toe, hen te ontmoeten; en hij
slaagde erin, hun aanmatigingen op zulk een wijze aan de kaak te stellen, dat de bedriegers onmiddellik
Wittenberg verlieten.
Het fanatisme werd voor een tijd tot staan gebracht; doch verscheidene jaren later brak het met groter
kracht en vrese- liker gevolgen uit. Over de leiders in deze beweging zei Lu- ther: “De Heilige Schriften
waren hun slechts een dode letter, en ze begonnen allen te schreeuwen, ‘De Geest! de Geest!’ Maar gans
gewis zal ik niet volgen, waar hun geest hen heen leidt. Moge God in Zijn genade mij bewaren voor een
123