Het Grote Conflict door Ellen White

slechts weinig afschriften van de Bijbel, waarom de kostbare woorden ervan uit het hoofd geleerd werden.
Velen van hen konden hele gedeelten zowel uit het Oude als het Nieuwe Testament opzeggen. Gedachten
over God werden gelijkelik met de heerlike natuurtonelen rondom hen, en met de geringste zegeningen van
het dageliks leven verbonden. De kleine kinderen leerden met dankbaarheid tot God opzien, als tot de Gever
van alle goede gunstbewijzen en levensgemakken.
De ouders, schoon teder en liefdevol, waren te verstandig in de liefde tot hun kinderen om hen te
gewennen aan toege- felikheid. Een leven stond hun te wachten van moeite en bezwaren, en wellicht de dood
van een martelaar. Van kindsbeen aan werden ze gewoon gemaakt, hardheid te verduren, zich aan opzicht
te onderwerpen, en niettemin onafhankelik te denken en te handelen. Zeer jong leerden ze verantwoordelikheid
dragen, behoedzaam zijn in het spreken, en de wijsheid te verstaan van te zwijgen. Een enkel
onbedacht woord, ten aanhoren van hun vijanden geuit, kon misschien het leven van de spreker zelf niet
alleen, maar ook dat van honderden van zijn broederen in gevaar stellen; want als wolven hun prooi, zo
jaagden de vijanden van de waarheid degenen na, die het durfden wagen, aanspraak te maken op vrijheid
van godsdienstige overtuiging.
De Waldenzen hadden hun aardse voorspoed ten offer gebracht ter wille van de waarheid, en met
onvermoeid geduld zwoegden ze voor hun brood. Iedere voet bebouwbare grond tussen de bergen werd
zorgvuldig gebruikt; de valleien en minder vruchtbare hellingen werden beide tot vruchtdragen genoopt.
Zuinigheid en strenge ontbering maakten deel uit van de opvoeding, welke de kinderen als enigste erfenis
ontvingen. Hen werd geleerd, dat God wil dat onze levensbeschouwing ernstig zal zijn, en dat ze alleen in
hun behoeften konden voorzien door persoonlike arbeid, voorbedachtzaam- heid, zorg, en geloof. De taak
was groot en moeilik, maar de arbeid gezond, juist wat de mens in zijn gevallen staat nodig heeft, de school
die God voor zijn opvoeding en ontwikkeling heeft bestemd. Terwijl de jongen gewend werden aan zware
arbeid en moeite, werd de ontwikkeling van het verstand niet veronachtzaamd. Ze leerden dat alle krachten
Gods gaven zijn, en dat alle moesten gebruikt en ontwikkeld worden voor Zijn dienst.
De kerken van Vaudois geleken op die in de tijd van de apostelen in reinheid en eenvoud. De
oppermacht van paus en prelaten verwerpende, hielden ze zich aan de Bijbel als het enig, hoogst, onfeilbaar
gezag. Hun leraren, ongelijk aan de trotse priesters van Rome, volgden het voorbeeld van hun Meester, Die
niet kwam “om gediend te worden, maar om te dienen.” Ze voedden de kudde Gods, en leidden hen naar
grazige weiden en de levende fonteinen van Zijn heilig woord. Ver van de gedenktekenen van menselike
praal en trots kwa- ihen de mensen bijeen, niet in prachtige kerken en grootse kathedralen, maar in de
schaduw van de bergen, in de valleien van de Alpen, of, in tijden van gevaar, in de een of andere door rotsen
versterkte plaats, om naar de woorden der waarheid van de dienstknechten van Christus te luisteren. De
leraren predikten niet alleen het evangelie, maar bezochten ook de kranken, katechiseerden de kinderen,
vermaanden de afge- dwaalden, en beijverden zieh om twisten bij te leggen en eendracht en broederliefde te
40