Het Grote Conflict door Ellen White

verkeerde weg kunnen inslaan! Hoeveel prijzens-waardige voorwendselen en goede redenen hadden ze
kunnen vinden voor hun onderwerping! Vrijheid van godsdienst was aan de Lutherse vorsten gewaarborgd.
Datzelfde voorrecht was aan al hun onderdanen beloofd, welke, voordat de maatregel wet geworden was, de
hervormde inzichten hadden omhelsd. Behoorde dit hen niet tevreden te stellen? Hoeveel gevaar zou door
onderwerping vermeden worden! Aan wat onbekende kansen en strijd zou verzet hen blootstellen! Wie wist,
welke schone gelegenheden de toekomst met zich brengen zou! Laat ons vrede maken; laat ons de olijftak
aangrijpen, die Rome ons toesteekt, en de wonden van Duitschland helen. Met dergelijke beweringen hadden
de hervormers zich kunnen rechtvaardigen over het inslaan van een weg, die binnen korte tijd uitgelopen
zou zijn op de vernietiging van hun zaak.
“Gelukkig hielden ze het oog op het beginsel, waarop deze overeenkomst gegrond was, en handelden
in het geloof. Wat was dat beginsel? Het was Rome’s recht om het geweten te dwingen, en vrij onderzoek
te verbieden. Maar zouden zij- zelven en hun Protestantse onderdanen geen godsdienstvrijheid genieten?—
Ja, maar als een gunst, die bij de gemaakte overeenkomst speciaal was toegestaan, doch niet als recht. Wat
allen betrof, die buiten die overeenkomst stonden, bleef het grote beginsel van gezag van kracht; het geweten
was van de rechtbank weggewezen. Rome was de onfeilbare rechter, en moest gehoorzaamd worden. Het
aannemen van de voorgestelde schikking zou inderdaad een toestemmen geweest zijn, dat godsdienstvrijheid
tot het hervormde Saksen zou beperkt worden; en dat, wat het overige van de Christenheid aanging, vrij
onderzoek en belijdenis van het hervormde geloof misdaden waren, en met gevangenis en brandstapel
behoorden gestraft te worden. Konden ze erin toestemmen, dat godsdienstvrijheid plaatselik gemaakt werd,
dat er verkondigd zou worden, dat de Hervorming zijn laatste bekeerling had gemaakt, en zijn verste grens
had bereikt, en dat, waar ook Rome op dat uur de septer zwaaide, zijn gezag voor altoos gevestigd moest
blijven? Konden de hervormers gepleit hebben, dat ze onschuldig waren aan het bloed van die honderden en
duizenden, die krachtens deze overeenkomst hun leven in pauselike landen zouden moeten laten ? Dat zou
in die beslissende stonde de zaak van het evangelie en de vrijheid van de Christenheid verraden geweest
zijn.” Liever wilden ze “alles, zelfs hun grondgebied, hun staten, hun kronen en hun eigen leven ten offer
brengen.”
“Laat ons dit dekreet verwerpen,” zeiden de vorsten. “In gewetenszaken heeft de meerderheid geen
macht.” De afge- vaardigen verklaarden: “We zijn aan het dekreet van 1526 de vrede verschuldigd, die het
rijk geniet, de op zijde zetting ervan zou Duitschland met moeite en verdeeldheden vervullen. De Rijksdag
heeft geen macht, meer te doen dan godsdienstvrijheid te verlengen, totdat er een koncilie bijeenkomt.” Het
is de plicht van de staat, de vrijheid van het geweten te beschermen, en daarmede eindigt zijn gezag in
godsdienst- zaken. Iedere aardse regering, welke godsdienstige verrichtingen poogt te regelen of op te
dringen door middel van de burgerlike macht, brengt het beginsel zelf ten offer, waarvoor de evangeliese
Christenen met zoveel edele moed gestreden hebben.
130