Het Grote Conflict door Ellen White

eschouwd, stelden de pauselike heersers deze vreselike rechtbank opnieuw in; en gruwelen, te on- menselik
om te vermelden, werden in zijn geheime kerkers gepleegd. In vele landen werden duizenden bij duizenden
van de voornaamsten onder het volk, de reinsten en edelsten, de verstandigsten en best opgevoeden, vrome
en ijverige leraren, werkzame en vaderlandslievende burgers, beroemde geleerden, talentvolle kunstenaars,
bekwame handwerkslieden, —f gedood, öf gedwongen naar elders te vluchten.
Zodanige waren de middelen, die Rome te werk had gesteld, om het licht van de Hervorming uit te
doven, om de mensen van de Bijbel af te trekken, en de onwetendheid en bijgelovigheid van de
Middeleeuwen weder te herstellen. Maar onder de zegen Gods en de arbeid van de edele mannen, die Hij
had verwekt om Luther op te volgen, werd het Protestantisme niet uitgeroeid. Het zou zijn kracht niet danken
aan de gunst of de wapenen van vorsten. De kleinste, nederigste en minstvermogende naties werden er de
bolwerken van: het kleine Génève te midden van machtige vijanden, die zijn ondergang besloten hadden;
Holland, op zijn zandbanken aan de Noordzee rustend, worstelend tegen de tirannie van Spanje, dat toen het
grootste en rijkste koninkrijk was; het barre, onvruchtbare Zweden,— die waren het, waar de Hervorming
overwinningen behaalde.
Bijna dertig jaren lang arbeidde Calvijn te Génève: eerst om aldaar een kerk te stichten, die zich aan
de zedeleer van de Bijbel hield, en vervolgens tot bevordering van de Hervorming door geheel Europa. Zijn
loopbaan als openbaar leider was niet zonder blaam, noch ook zijn leer vrij van dwaling. Maar door zijn
medewerking werden waarheden verkondigd, die van biezonder gewicht waren voor zijn tijd, om de
grondbeginselen van hot Protestantisme tegen de snol kerende vlood van hot pausdom to handhaven, on om
in de hervormde kerken eenvoud en reinheid van wandel te bevorderen, in plaats van de trots on het bederf,
dat aangekweekt word door do Roomse leer. Van Génève gingen geschriften en leraren uit om de hervormde
leer te verspreiden. De vervolgden uit alle landen sloegen de ogen naar deze plaats om onderricht, raad, en
bemoediging te bekomen. De stad van Calvijn werd oen schuilplaats voor de verjaagde hervormers van
geheel westelik Europa. Vluchtende voor de vreselike stormen, die eeuwen duurden, zochten de
vluchtelingen de poorten van Génève. Uitgehongord, gewond, van huis en bloedverwanten beroofd, werden
ze warm verwelkomd en tederlik verzorgd: en hier een tehuis vindende, werden ze tot een zegen voor de
stad van hun nederzetting door hun bekwaamheid, hun geleerdheid en hun vroomheid. Velen, die hier een
schuilplaats zochten, koorden naar hun eigen land terug, om zich te verzetten tegen de tirannie van Rome
155