Het Grote Conflict door Ellen White

Barnes en Frith, Tyndale’s trouwe vrienden, stonden op om de waarheid te verdedigen. De Ridleys
en Cranmer volgden. Deze leidsmannen van de Engelse Hervorming waren geleerden, die voor het grootste
deel in hoge achting gestaan hadden onder de Roomsen wegens hun ijver en gods-vrucht. Hun verzet tegen
het pausdom was het gevolg van hun kennis van de dwalingen van de “heilige stoel.” Hun bekendheid met
de verborgenheden van Babylon gaf groter kracht aan hun getuigenis tegen hetzelve.
“Nu wil ik een vreemde vraag doen,” sprak Latimer. “Weet gij, wie de ijverigste bisschop en prelaat
in geheel Engeland is? . . . Ik zie, dat ge aandachtig luisteren wilt naar zijn naam. ... Ik zal hem u noemen:
Het is de duivel. . . . Hij gaat nooit uit zijn parochie . . .roep hem, wanneer ge maar wilt, hij is altijd tehuis; . . .
hij is altijd bij zijn ploeg. ... Ge zult hem nimmer traag vinden, dat verzeker ik u. . . . Waar de duivel verblijf
houdt, . . . daar moeten de boeken weg, en komen de waskaarsen; daar gaan de Bijbels, en komen de
rozekransen; daar moet het evangelie wijken, en moeten kaarsen verlichting geven, zelfs op klaar-lichte
dag; . . . daar wordt het kruis van Christus neerge- haald, en het vagevuur, dat de zakken ledigt, omhoog
geheven; . . . daar weg met het kleden van naakten, armen, en ge- brekkigen. en beelden worden gekleed en
stenen en stokken rijk versierd; daar moeten Gods inzettingen en Zijn allerheiligst woord wijken voor
menselike overleveringen en wetten. . . . Och, of onze prelaten even ijverig het koren van de ware leer wilden
zaaien, als Satan wilde klaprozen zaait!”
Het grootse beginsel, waaraan deze hervormers zich vasthielden— hetzelfde, dat door de Waldenzen,
door Wycliffe, Johannes Huss, Luther, Zwingli en die zich met hen verbonden, was gehandhaafd — was het
onfeilbare gezag van de Heilige Schrift als regel van geloof en wandel. Zij ontkenden het recht van pausen,
koncilieën, kerkvaders en koningen om in godsdienstzaken het geweten aan banden te leggen. De Bijbel was
hun autoriteit, en aan wat die zegt, toetsten ze alle leerstellingen en allle eisen. Geloof in God en Zijn woord
ondersteunde deze heilige mannen, als ze hun leven op de brandstapel ten offer brachten. “Weest
welgemoed,” riep Latimer zijn medemartelaren toe, juist voordat de vlammen hun stemmen verstikten, “we
zullen heden een kaars in Engeland ontsteken, die, naar ik vertrouw, door Gods genade nimmer uitgeblust
zal worden.”
In Schotland was het zaad van de waarheid, dat Columba en zijn medearbeiders gestrooid hadden,
nooit geheel en al verloren gegaan. Honderden jaren nadat de kerken van Engeland zich aan Rome
onderwierpen, handhaafden die van Schotland hun vrijheid. In de twaalfde eeuw echter kreeg de pauselike
macht aldaar voet, en in geen enkel land oefende hij meer onbepaalde heerschappij. Nergens was de
duisternis dichter. Toch kwamen er nog lichtstralen het duister doorboren, om de naderende dag aan te
kondigen. De Lollarden, die met de Bijbel en het onderwijs van Wycliffe uit Engeland kwamen, brachten er
veel toe bij, dat de kennis van het evangelie bewaard werd, en iedere eeuw bracht zijn getuigen en martelaren
voort.
163