Het Grote Conflict door Ellen White

“Huss was veel minder merkwaardig om zijn geestegaven en bekwaamheden dan om de eerlikheid,
waarmede hij zijn overtuigingen vormde, en de volharding, waarmede hij die uitsprak. Er kan niet van hem
gezegd worden, dat hij de intellektuële rijkdom van de wereld vermeerderd heeft; maar zijn bijdrage tot het
zedelik kapitaal ervan was ontzaglik groot. Hij is met recht genoemd een van de moedigste martelaars, die
ooit gestorven zijn voor de zaak van eerlikheid en vrijheid, van vooruitgang en nadering tot het licht.”
Hieronymus.— Hieronymus van Praag, de boezemvriend van
Huss, was een afstammeling van een edele Boheemse familie. Na verscheidene jaren aan de
Universiteit van Praag doorgebracht te hebben, zette hij zijn studieën voort aan de voornaamste
universiteiten van Frankrijk, Duitschland en England, waar hij overal de doktorsgraad behaalde. Te Oxford
werd hij bekend met de geschriften van Wycliffe, en bestudeerde ze met grote ingenomenheid. “Tot nu toe,”
zei hij, “hebben we niets gehad dan de buitenste schaal van de wetenschap;” “Wycliffe heeft voor het eerst
de pit opengelegd.” Hij ondernam de vertaling van Wycliffe’s geschriften in de Boheemse taal, en werkte
bij zijn terugkeer naar Bohemen met Huss samen tot verspreiding van de hervormde leer. Hieronymus werd
omtrent 1365 geboren, en in 1416 te Constance op de brandstapel verbrand.
Martin Luther.— Eisleben, een klein stadje in het Thüringer woud in Saksen, was de geboorteplaats
van Luther, de grootste van de hervormers. In 1483 geboren, toen de herleving van de letterkunde begonnen
was, en de geesten van de mensen begonnen te ontwaken uit de zwijmel van de middeleeuwen, was Luther
door God bestemd, om hen uit de gevanschap van het bijgeloof uit te leiden. In zijn jongelingsjaren was hij
op school gedaan te Mansfeld, te Maagdenburg en te Eisenach, en verried toen reeds een scherp vernuft. Te
Eisenach, terwijl hij langs de huizen zong, en in Christus’ naam om brood smeekte, trok hij de aandacht van
de vriendelike Ursula Cotts, die hem in haar huis opnam, en moederlike zorg aan de arme, jonge scholier
besteedde. In 1501 ging Luther naar de Universiteit van Erfurt; vier jaren later gaf hij zijn studieën op voor
het kloosterleven. In 1507 werd hij tot priester gewijd, en het volgende jaar werd hem een professoraat aan
de Universiteit te Wittenberg aangeboden. De beruchte stellingen tegen de aflaatbrieven werden in 1517
aangeplakt; en in 1521 verscheen hij voor de rijksdag te Worms. Vijf en twintig jaren lang hing het dekreet
van vogelvrijheid hem boven het hoofd; maar, evenals Wycliffe, zou hij in vrede sterven. Ofschoon bijna
zijn gehele werkzame leven te Wittenberg gesleten werd, stierf hij te Eisleben, zijn geboortestad, waar hij,
uitgeput door zijn grote werkzaamheden, op de 18de Februarie 1546 overleed.
“Luthers fysies bestaan was grotendeels een leven van lijden. Hij was in zijn jonge jaren tenger van
gestalte, ofschoon hij in zijn later leven zwaarlijvig werd. De volheid van gezicht, die hem in zijn latere
afbeeldingen gegeven wordt, wordt echter gezegd veroorzaakt te zijn, niet door krachtige gezondheid, maar
door waterzuchtigheid als gevolg van zijn vroegere strenge levenswijze. Zijn gewoonten waren matig. Zijn
478