ovde - vera znanje mir

Naravno, odmah se može prigovoriti da autor ovog teksta zagovara mondijalističko,
kosmopolitsko iskorenjivanje tih društava i penetraciju tudjih ideologija i nazora u
istočnoevropske nacionalne. Naš odgovor je da se današnji svet nalazi u situaciji globalizacije i
da odupiranje toj činjenici i tome procesu, na verskom planu, može imati samo retrogradne
posledice za društva i države o kojima je reč. To dotična društva vodi u parohijalizam,
samozagledanost, shvatanje sebe kao centra svih zbivanja, izolaciju, neku vrstu palanačke
zatvorenosti, tačnije etnokonfesionalne zatvorenosti, koja otežava uklapanje u nastajuće svetsko
društvo. S druge strane, sve to koči i sprečava ostvarivanje ljudskih prava, a posebno slobode
savesti.
3. Slovenački slučaj
Slovenija je zemlja dominantno katoličke tradicije Srednje Evrope, koja je nezavisnost stekla
1991. U Ustav iz te godine takođe je uneta eksplicitna odredba o odvojenosti crkve i države i
ravnopravnosti svih verskih zajednica (član 7), što je shvaćeno kao garancija verske slobode. To
tada nije bilo predmet spora između katoličkih i protivcrkvenih snaga na političkoj pozornici, ali
će se ta pitanja u budućnosti neprekidno javljati kao osetljiva.
Osnovni nalaz koji možemo dati danas u vreme pisanja ovoga teksta (april 2005) jeste
da su upkos značajnim otporima katoličkih klerikalnih snaga, snage koje se njima protive u
celom ovom periodu odnosile prevagu.
Nekoliko stvari pokazalo se spornim:
• Uvođenje veronauka u javne škole regulisano je na taj način što je u osnovni
zakon o organizaciji školskog sistema unesena norma o zabrani konfesionalne delatnosti
unutar škole. Posledično, isključen je svaki veronauk unutar škole. Postoje predmeti u
kojima učenici osnovnih škola dobijaju informacije o etici i religiji, te njihovom
međuodnosu, ali te informacije daju se upravo tako: na informativan i nenormativan
način. Do izuzetka u stvarnosti bi moglo doći zahvaljujući ustupku koji je država
učinila, dozvolivši da i diplomirani teolozi mogu predavati taj predmet.
Ostvarivanju ovog načelnog stava naročito je doprinela ličnost dugogodišnjeg ministra za
obrazovanje dr Slavka Gabera.
Pored toga, u Sloveniji postoje konfesionalne škole, prvenstveno u vidu nekoliko elitnih
katoličkih gimnazija, u kojima se, dakako, katolička veronauka predaje, a i cela
atmosfera prožeta je katoličkim duhom. (Postoje, naravno, i druge privatne škole, koje su
javno priznate, ali nisu konfesionalne.)
• Sklapanje ugovora sa Svetom stolicom. - Sveta stolica (Vatikan) nastoji da sa
bivšim komunističkim državama katoličkog kulturnog kruga odnose uredi ugovorno, jer
lakše izvodi pritisak na državu tim putem nego pred javnom pozornicom parlamenta. Sa
Slovenijom su ti pregovori otpočeti kasno, vođeni veoma pažljivo; završivši se
»Ugovorom o pravnim pitanjima«, koji je, nakon duge procedure, prihvaćen i potpisan
od strane Slovenije. Taj Ugovor bio je predmet značajnog javnog spora u Sloveniji i to
uprkos činjenici da je Ustavni sud dao prethodno tumačenje, da se taj ugovor ne može
tumačiti na način da njime Katolička crkva stiče bilo kakva nova prava. Ni sam tekst to
izričito ne predviđa, - on sadrži niz neodređenih odredbi zahvaljujući kojima Katolička
crkva može da nađe povod da interveniše u pojedinim oblastima društvenog života.
Odlučni kritičari toga Ugovora ističu, da u državi u kojoj važi odvojenost crkve od
države nikakav međudržavni ugovor (koji ratifikovan ima snagu višu od zakona) ne
može regulisati odnose između crkve i države, jer država ne može ponuditi tu vrstu