ovde - vera znanje mir

Zaključci
Stepen i obim verske i drugih vidova socijalne distance varira u zavisnosti od
vremenskog perioda u kome se istraživanje sprovodi i aktuelnih društvenih prilika, pojedinih
ličnih karakteristika ispitanika, od uzorka ispitanika, ali i od načina na koji su pojedini pojmovi
definisani i operacionalizovani. Bez obzira na sve ove okolnosti, istraživački nalazi pokazuju da
postoji određen broj onih koji ispoljavaju distancu i netoleranciju prema pripadnicima pojedinih
socijalnih grupa, prema drugima i drugačijima, samo se u zavisnosti od situacionih činilaca menja
objekat prema kome se distanca i netolerancija ispoljavaju.
Podaci našeg istraživanja pokazuju da su mladi prilično tolerantni prema pripadnicima drugih
veroispovesti u smislu omogućavanja slobode izbora i jednakih prava za sve, ali da nisu dovoljno
otvoreni i spremni za život u verski heterogenoj sredini. Rezervisanost i zatvorenost mladih još je
više izražena u odnosu na mogućnost ostvarivanja neposrednog kontakta i različitih vidova
socijalnih odnosa sa pripadnicima drugih konfesionalnih grupa. O stepenu socijalne distance
manje govori broj odbačenih konfesija, a više vrste odnosa koji se ne prihvataju. Ne smatramo da
su pojedinci koji odbacuju pripadnike jedne veroispovesti tolerantniji od onih koji se
distanciraju od većeg broja različitih veroispovesti, jer diskriminacija i netolerancija prema
jednoj socijalnoj grupi nije manje štetna i opasna od distance prema više grupa. Ali, odbacivanje
mogućnosti života u istoj državi sa pripadnicima druge vere svakako predstavlja veći stepen
netolerancije, čije su posledice mnogo pogubnije, od nespremnosti za verski mešovitu bračnu
zajednicu. Nespremnost jednog broja mladih za zajednički život sa pripadnicima drugih
veroispovesti verovatno je uslovljena donedavnim etničkim i verskim sukobima među narodima
nekadašnje Jugoslavije, kao I saznanjima o učestalosti i katastrofalnim posledicama ovih sukoba
u svetskim razmerama. Međutim, ovako manifestovana socijalna distanca istovremeno može
biti osnova i povod za buduće sukobe, te stoga ove podatke treba imati u vidu prilikom
planiranja vaspitno-obrazovnog rada sa mladima.
Nespremnost da se živi u verski homogenoj sredini, koja proističe iz stava da se čovek može
osećati sigurnije ako živi u sredini u kojoj većinu čine pripadnici njegove religije, više je
izražena kod mladih koji su religiozni. Može se pretpostaviti da je reč o religioznosti nižeg
stupnja zrelosti, u fazi legalizma, a legalistički tip vernika sklon je netoleranciji kako prema
onima koji nisu vernici tako i prema vernicima koji su prevazišli fazu legalizma. Naime, zrela
religioznost je povezana sa visokim stepenom tolerancije jer upravo sazrevanje vodi ka
usvajanju autonomne moralnosti i oslanjanje na univerzalne vrednosti koje povezjuju vernike
svih religija u zajednicu onih »koji se jednom na visok breg popeše da bolje vide no oni pod
bregom«.
U celini gledano, srednjoškolci iz Vojvodine pokazuju veću versku toleranciju i manje
distanciranje nego njihovi vršnjaci u užoj Srbiji. Oni imaju značajno više prijatelja druge
veroispovesti i otvoreniji su za sve oblike socijalnih kontakata nego mladi koji nemaju iskustvo
života sa drugim i drugačijim verovanjima.
Nalazi ovog istraživanja, kao i podaci o rasprostranjenosti etničke distance i netolerancije
kod mladih, ukazuju na potrebu da se u školi veća pažnja posveti razvijanju tolerancije i
vaspitanju mladih za život u multinacionalnom i multikonfesionalnom društvu. Stoga se kao
mogući problem budućih istraživanja postavlja pitanje doprinosa škole razvijanju tolerancije i
razumevanja među pripadnicima različitih nacionalnih, verskih i drugih socijalnih grupa. Osim
vaspitno-obrazovnog delovanja u cilju smanjenja distance i predrasuda prema određenim
socijalnim grupama, decu i mlade generalno treba vaspitavati u duhu tolerancije i uvažavanja
različitosti, bez obzira na to o kakvim razlikama je reč. Pored porodice i škole, značajan
doprinos ostvarenju ovoga cilja mogu i treba da pruže verske zajednice, pogotovu sada kada se
mladi sve više okreću veri i tu traže odgovore na egzistencijalna pitanja koja se u ovom uzrastu
naročito dramatično postavljaju.