ovde - vera znanje mir

ODNOS RELIGIJE I DRUŠTVA
U DANAŠNJOJ SRBIJI 28
Rezime
Političke i društvene transformacije u Srbiji od 2000. godine uticale su i na redefinisanje
položaja i uloge religije u zemlji. U oblasti odnosa crkve i države poslednjih godina preduzeto
je nekoliko pozitivnih koraka. Oni uključuju dono šenje nekoliko novih zakona i pokušaje da se
nacionalni zakon uskladi s internacionalnim; porast pravne garancije zaštite osnovnih ljudskih
prava i širi međureligijski dijalog i saradnja.Negativni fenomeni uključuju nizak nivo verske
tolerancije u društvu; nepostojanje zakona za verske zajednice i povlašćeni tretman Srpske
pravoslavne crkve od strane države. Srbija je krenula putem prema pluralizmu, koji označava
relativnomirnu koegzistenciju i saradnju različitih veroispovesti, ali za stvaranje stvarno
tolerantnog i verski pluralističkog društva potrebno je još mnogo rada.
Ključne reči: pravno regulisanje odnosa države i religija, verska tolerancija, međureligijski
dijalog, verski pluralizam
I. UVOD
Srbiju tokom poslednjih petnaest godina karakterišu zbunjujuće promene, ratovi i političke
i ekonomske nevolje. Od 1990, kada je započeo raspad Socijalističke Republike Jugoslavije, i
kad su, kao rezultat toga, počeli konflikti puni nasilja, Srbija je ušla u jedan socijalno
traumatičan period. U isto vreme, nacija se borila da dođe u sklad sa svojim novim identitetom.
„Društva u takozvanoj tranziciji susrela su se sa pitanjem: Koje je mesto crkve u društvu
i kakav je odnos crkve i nove nesocijalističke države?“ 29
Odgovor na ovo pitanje još uvek je u procesu formiranja: političke i zakonske promene koje su
započele demokratskim promenama 2000. godine nisu pružile rešenje za mnoge probleme u
sferi odnosa crkve i države.
Srbija 30 je zemlja izuzetno raznolika u etničkom, jezičkom i religijskom smislu. Iako je
Srpska pravoslavna crkva najveća i najjača religijska grupacija u zemlji, i kao takva igra
značajnu ulogu u društvu kao celini, ipak je Srbija jedna verski izrazito heterogena sredina.
Popis izvršen u Republici Srbiji 2002. godine 31 (s izuzetkom Kosova, za čije stanovni- štvo ne
postoji raspoloživa baza podataka) navodi 63 različite religijske grupe i denominacije kao
prisutne. Najveći broj građana (84,97% od 7,5 miliona ukupne populacije) na popisu se
izjasnio kao pripadnik pravoslavne crkve. Najveći broj Srba, Crnogoraca, Bugara, Rumuna,
Makedona- ca, Vlaha i Rusina pripada ovoj konfesiji. Katolici čine drugu po veličini religijsku
zajednicu, sa 5,48%, a uglavnom je čine Mađari, Hrvati i Bunjevci. Muslimani čine 3,19%
populacije, i ova grupacija je uglavnom sastavljena od Bosanaca, Albanaca, Turaka i jednog
broja Roma. Protestanti dostižu 1,07%. Ova kategorija obuhvata široki opseg denominacija,
uključujući Slovačku evangeličku crkvu augsburške veroispovesti, Evangeličku hrišćansku
crkvu a.v. i Reformatsku hrišćansku crkvu (u poslednjim dvema uglavnom su Mađari) a takođe
i uglavnom multietničke grupe kao što su adventisti, baptisti, metodisti, nazareni i
pentekostalci. 32 Jevrejskoj zajednici pripada 785 osoba, dok je sledbenika različitih
istočnjačkih religija 530. Samo 0,53% stanovništva se na popisu izjasnilo kao nereligiozno.