ovde - vera znanje mir

sociološki mogli označiti kao period desekularizacije društva, gde je desekularizacija shvaćena,
pre svega, kao društveni proces. Taj proces svoju ekspanziju i sveobuhvatnost doživljava najpre za
vreme Vlade Zorana Đinđića, a njegovim ubistvom i dolaskom na vlast Vojislava Koštunice
dobija odlučujući zamajac i nesmetano se širi na čitavo društvo u Srbiji. Crkva je postala vidljiva u
domenu koji se tiče javne politike i državnih poslova. S druge strane, država je mnogo
kooperativnija u svom odnosu prema crkvi nego što bi to u jednom sekularnom društvu bilo
normalno.
U ovom tekstu podsetićemo hronološki na najvažnije aktere ovog procesa i njihovu ulogu od
2000. godine do danas. Na početku, potrebno je pojmovno definisati proces desekularizacje i
klerikalizacije. Desekularizaciju je najlakše objasniti preko pojma sekularizacije. Sekularizacija
predstavlja gubitak društvenih funkcija religije i značenje koje je ona imala u prošlosti. Proces
desekularizacije počinje kada crkva, verske zajednice i religija postaju društveno značajne, postaju
javne ustanove i dobijaju sve veći uticaj. Pojam klerikalizacija označava proces u kome određeni
politički krugovi i određene političke strukture stavljaju crkvu na prvo mesto u političkom i
kulturnom životu jedne države, odnosno sa druge strane, kada sveštenici i pretežan deo vernika
određenu crkvu stavljaju na prvo mesto, pa se ona pojavljuje kao partner ili pak jača strana u
odnosu na društvo. Klerikalizacija, to je vrlo važno podvući, nije samo stvar i inicijativa crkve,
nego je prihvaćena šire u političkim krugovima, pa u tom procesu dolazi do sprege između
struktura moći i u crkvi i u državi. Istorijski posmatrano i aktuelno postoje četiri modela regulacije
odnosa države prema verskim zajednicama, odnosno crkvama. Prvi model je model državne crkve.
Drugi model je model priznatih crkava, istorijskih crkava i tradicionalnih crkava. Treći model je
model dosledne odvojenosti crkve od države. I četvrti model je model koji se uslovno može
nazvati modelom saradničke separacije. Srbija se od modela potpune odvojenosti crkve i države
(sekularne države), preko modela saradničke separacije pomerila do modela priznatih crkava
istorijskih i tradicionalnih crkava i ubrzano napreduje ka poslednjem modelu državne crkve,
odnosno ka klerikalizmu.
2000. godina
Direktan kontakt SPC s državnim institucijama uspostavljen je još u novembru 2000. godine,
zahtevom Arhijerejskog sabora da se veronauka uvede kao redovni predmet u državne škole.
Uvođenje veronauke, a krajem iste godine i odobravanje prisustva sveštenika u vojnim
institucijama. Štaviše, još novembra 2000. godine, Informativna služba SPC je saopštila da država
morala da proglasi pravoslavlje za državnu religiju, odnosno, da naša država treba da se verifikuje
kao pravoslavna država. Redefinisanje odnosa države i crkve vidi se, isto tako, i kroz novi odnos
SPC i Vojske SCG. Još krajem decembra 2000. godine, Uprava za moral Generalštaba tadašnje
Vojske Jugoslavije (VJ) organizovala je okrugli sto na kome se zalagala za „uvođenje vere u
Vojsku.
2001. godina
Vlada Srbije do kraja iste godine „upumpava” oko 400 miliona dinara iz državnog budžeta u
izgradnju hrama, koji do danas nije završen. Uprkos strahu od zapadnjaštva i zapadnjačke kulture
koji se kristališe kao ključni elemenat crkvenih nastojanja na planu oblikovanja novog srpskog
identiteta, u okviru SPC aktivirale su se i struje koje su uviđale potrebu poboljšanja imidža crkve,
osmišljavanja novih strategija nastupa, prilagođenim onim ciljnim grupama (prvenstveno urbanoj
populaciji, mladoj i mlađoj srednjoj generaciji) čiji je identitet formiran pod jakim uticajima
savremene popularne kulture, koja naravno, dolazi sa zapada. Ogledni primer takvih napora je
projekat „Pesme iznad istoka i zapada“, muzički album koji se na kompakt-disku pojavio u aprilu
2001. godine, kao zajedničko izdanje PGP RTS i Radio-Svetigore. Osnovna namena tog projekta
bila je popularizacija reči i misli Nikolaja Velimirovića. Projekat je okupio veliki broj poznatih