ovde - vera znanje mir

i crkvene istorije. Takva grupa je već formirana u okvirima Bogoslovske komisije Ruske
pravoslavne crkve. Čini mi se da baš Bogoslovska komisija mora da da zvaničnu ocenu
dokumenta, koju posle toga mora da potvrdi Sveti Sinod. Ja mogu samo da dam neki preliminarni
komentar.
Pre svega, u 39. pasusu dokumenta tvrdi se da su posle raskola između Istoka i Zapada 1054.
godine, „koji je onemogućio saziv Vaseljenskih sabora u direktnom smislu“, obe Crkve nastavile
da sazivaju sabore u kriznim situacijama. „Na tim saborima su prisustvovali episkopi pomesnih
Crkava opšteći sa Rimskim prestolom i, iako se to drugačije shvatalo, opšteći sa Carigradskim
prestolom“.
ODNOS IZMEĐU MOSKOVSKE I CARIGRADSKE PATRIJARŠIJE
Konflikt između Moskovske i Carigradske patrijaršije, do kojeg je došlo tokom poslednjeg
zasedanja Mešovite pravoslavno-katoličke bogoslovske komisije, nastavlja da se produbljuje iako
je od oktobarskog susreta u Raveni prošlo više od mesec dana.
Delegacija Moskovske patrijaršije napustila je jedno od prvih zasedanja komisije zbog neslaganja
da u njenom radu učestvuju predstavnici takozvane Estonske apostolske crkve koju je 1996.
godine osnovala Carigradska patrijaršija na kanonskoj teritoriji Ruske pravoslavne crkve. Na kraju
zasedanja učesnici su bez predstavnika Ruske crkve usvojili konačni dokument koji definiše
njihov zajednički pogled na prirodu vlasti u Vaseljenskoj crkvi. Izjavu Moskovske patrijaršije u
kojoj se navodi da se usvojeni dokument ne može smatrati legitimnim bez potpisa najveće
pomesne crkve odbacili su članovi komisije, kako sa pravoslavne, tako i sa katoličke strane.
UVOĐENJE RAZDORA MEĐU PRAVOSLAVCE
Predstavnici katoličke strane (otac Dimitrije Salahas) i Carigrada (mitropolit Jovan Zizijulas)
pokušavaju da ubede ostale da izlaz Moskovske patrijaršije iz dijaloga ne može da utiče na
legitimnost njega samog. Jer ukoliko, prema njihovim rečima, jedna crkva izlazi, a ostale ostaju,
znači dijalog se nastavlja. Mislim da će bez učešća Ruske crkve, čiji broj članova prevazilazi broj
članova svih ostalih pomesnih pravoslavnih crkava zajedno, biti veoma teško da se sačuva utisak
da u dijalogu uzima učešće sva punoća Pravoslavne crkve. To više ne bi bio pravoslavno-katolički
dijalog, već dijalog Vatikana sa jednim delom Pravoslavne crkve. Nisam baš siguran da bi sve
Pravoslavne crkve prihvatile rezultate takvog dijaloga. U nastaloj konfiguraciji pravoslavnog
učešća u dijalogu, ovakav dijalog ne samo da neće približiti pravoslavne i katolike međusobno,
već će uneti nove razdore među pravoslavne. Daj Bože da uspemo da izbegnemo ovakav razvoj
događaja.
Ove reči sam osporio još u Beogradu 2006. godine, definisavši ih kao protivurečne samom
ekleziološkom samosaznanju pomesnih pravoslavnih crkava. Zar smo mi - pravoslavni hrišćani to
što jesmo samo zahvaljujući opštenju sa Carigradom? A šta bi sa opštenjem sa Jerusalimom,
Aleksandrijom, Antiohijom i drugim crkvama? U 19. veku Grčka crkva nije opštila sa Carigradom
tokom 30 godina, a Bugarska crkva u 19. i 20. veku čak 70 godina. Ruska crkva je 1996. godine
bila van opštenja sa Carigradom tokom četiri meseca. Zar tokom navedenim perioda Grčka,
Bugarska i Ruska crkva nisu bile Pravoslavne crkve? Neka mi pokažu barem ijedan kanon drevne
Crkve koji potvrđuje ovakvo mišljenje. Svi kanoni drevne Crkve, kao što je 28. pravilo
Halkidonskog sabora (451. godine) dodeljuju Carigradskom patrijarhu drugo, a ne prvo mesto.
Ovo pravilo govori o tome da, budući da je Carigrad - Novi Rim a samim tim jeste „grad cara i
sinkilita“, i episkopu Carigradskom mora da se ukazuje ista počast kao i episkopu Starog Rima.
Motivacija, kao što vidimo, čisto politička. Ali, zar se ovde radi o nekom prvenstvu jurisdikcija, o
univerzalnoj vlasti?
Dalje, u pasusu 41. dokumenta tvrdi se da je episkop Rima u drevnoj Crkvi zauzima prvo mesto
među patrijarsima. U pasusu 42. pravi se oprezan pokušaj da se definiše uloga rimskog episkopa
na Vaseljenskim saborima: „Sabornost na univerzalnom nivou, izražena u Vaseljenskim saborima,
pretpostavlja aktivnu ulogu rimskog episkopa kao prvog među episkopima velikih gradova uz
slogu sa okupljenim episkopima. Mada rimski episkop nije sazivao Vaseljenske sabore u ranijim