ovde - vera znanje mir

ovog naroda biće zamenjen progonom, ubijanjem, genocidom i potpunom degradacijom.
Nacizam su u Novom Sadu prvo na sebi osetili pripadnici jevrejske zajednice.
Zlostavljanje i progon Jevreja počeo je odmah, a pojavili su se i prvi spiskovi po kojima je
vršena selekcija i odvođenje građana na “privremene razgovore”. Vršene su racije, ubistva. U
bezizlaznoj situaciji i strahu od sutrašnjice neki su Jevreji pokušali da obezbede slobodu nudeći
imovinu. U godinama koje su usledile ona im je oduzimana i bez pitanja.
U raciji 1942. godine u Novom Sadu je ubijeno 828 Jevreja a veliki broj deportovan je u
logore Banjica, Sajmište, Tašmajdan, Aušvic, Jasenovac, Borski rudnik i druge. Prema
istorijskim podacima, za vreme Drugog svetskog rata ubijeno je, poginulo i umrlo u logorima
3.020 Jevreja od 4.350 koliko ih je živelo pre rata u gradu, što je 69,43 % . 11
Sinagoga je bilo mesto gde su se pokušavali držati na okupu preostali članovi jevrejske
zajednice čiji se broj drastično smanjio. Izvršen je i veliki broj samoubistava (16 slučajeva) a
sudbina nekih potpuno je nepoznata.
2.3. PERIOD NAKON OKUPACIJE
Oslobođenje Novog Sada 23. oktobra 1944. godine dočekale su u gradu samo dve
jevrejske porodice, koje su legalno izuzete od deportacije, i dvadeset logoraša Borskog rudnika
sakrivenih u podrumima novosadske bolnice. Svi stanovi Jevreja bili su opljačkani a imovina
razneta. Ipak, već nekoliko dana posle oslobođenja održan je sastanak nekolicine Jevreja, s
namerom i željom da obnove rad jevrejske zajednice. Tom prilikom osnovan je Jevrejski odbor.
Zadaci Odbora bili su: prihvatanje povratnika iz izgnanstva, zaštita imovine deportovanih,
snabdevanje hranom i odećom, kao i zaštita interesa pripadnika jevrejske zajednice.
Broj Jevreja u Novom Sadu vremenom se povećavao - po podacima iz jevrejske zajednice,
već 1948. godine bilo ih je oko 1000. Članovi zajednice su se aktivirali radi ponovnog
uspostavljanja reda i organizacije jevrejske zajednice, i pokušali su da svojim članovima
omoguće normalan život. Po osnivanju države Izrael, svim Jevrejima koji su to želeli omogućeno
je da se isele u Izrael, i u transportu (koji je vršen u nekoliko faza) veliki broj Jevreja se i iselio.
Broj članova opštine je ponovo bio smanjen na 300, a preostali članovi su bili i dalje pod
presijom događaja iz rata koji su jedva preživeli. Preživevši sve što su preživeli, Jevreji u
Novom Sadu su i dalje nastavili da žive u svojim domovima, okupljeni oko svoje verske
zajednice. Neće zaboraviti ono što im se desilo; budući rad će podrazumevati i izgradnju
spomenika žrtvama fašizma, a svake godine će održavati komemoracije u spomen žrtvama
novosadske racije.
2.4. POLNA I STAROSNA STRUKTURA I PORODICA
U perodu posle Drugog svetskog rata, po statističkim podacima, unutar jevrejske
zajednice došlo je do pokretljivosti, i to na više različitih polja.
Karakteristika polne strukture je da ima više žena nego muškaraca. To se objašnjava
činjenicom da se dosta jevrejskih žena udalo za pripadnike drugih nacionalnosti, te su na taj
način preživele rat kao i činjenicom da je u ratu poginulo mnogo više muškaraca nego žena.
Starosnu strukturu karakteriše to da je procenat mladih nakon rata uvećan, što će dati
budućnost i perspektivu razvoja jevrejske zajednice i negovanja kuturnih dobara.
Porodična struktura znatno je promenjena u odnosu na predratni period. Broj članova
porodice opao je u ratnom periodu, a tendencija pada će biti nastavljena. Godine 1964.
prosečan broj članova jedne porodice bio je mnogo manji. To se objašnjava činjenicom da su
se od celih porodica samo pojedinci spasli, i to oni koji su imali sreću da prežive logore i
zarobljeništvo.
Oslanjajući se na podatke i rezultate statističke, (1968-1970), istraživanja, sem izloženih