ovde - vera znanje mir

i čiji se rast može očekivati u budućnosti, ne razlikuju se mnogo od metoda kojima društvena
zajednica utiče na pojedinca. Primer za to jeste odnos društvenih ustanova prema pojedincu: od
porodice, preko škole, vojske, do tradicionalnih religija.
Veoma je važan i odnos savremenog načina života i religijskog učenja novih pokreta:
“Mnogi ljudi priznaju da su se posvetili načinu života koji se upražnjava u pokretu, a tek su
onda prihvatili njegova verovanja. Za druge se desilo prvo prihvatanje vere, a onda usvajanje
načina života. Dobro je imati ovu razliku na umu kada se traži razlog zbog koga se neko
pridružio pokretu” (Isto, 74).
Jakov Jukić govori o novim religijskim pokretima nastalim u krizi konzumističke,
političke, crkvene religije. Zajedničko za sve nove religijske pokrete jeste da su oni nesvetovni
(antikonzumeristički, to jest nude jedan najčešće istočnjački oblikovan antisvet, asketski i pun
misticizma), necrkveni, nepolitični (jer naglašavaju potrebu lične unutrašnje promene).
Jukić konkretno razlikuje sledeće tipove novostvorene, nadolazeće religioznosti:
Harizmatička religioznost
Harizmatička religioznost znači raskid sa prosvetiteljskom tradicijom i bujanje religije
u njenim “predrazumskim i podrazumskim oblicima”. Harizmatički vernici najveću važnost
pripadaju izgradnji emocionalne zajednice u kojoj bi trebalo da se nalaze. Standardizacija i
institucionalizacija društvenog života više nema praktičnu upotrebu te tako “skupljeni u male i
prisne zajednice, harizmatički vernici se zapravo opiru stanovitim zastranjenjima i
nespretnostima uspavane crkve. Hladnoći birokratizma i institucionalnoj ukrućenosti crkvenih
ustanova, oni suprotstavljaju toplinu zajedničkog življenja i neočekivanu žarku pobožnost.”
(Jukić, 1991:230) Sve harizmatičke zajednice odlikuje potreba za dodirom i fizičkom blizinom,
otpor prema intelektualizaciji i naglašavanje ličnog duhovnog iskustva naspram teološkog
sistema.
Zanimljivo je to što prodor harizmatičke religioznosti počinje da biva prisutan i u
hrišćanskoj crkvi. Jača uticaj lične harizme, a opada njena društvena moć. Dovoljno je setiti se
primera pape Jovana Pavla Drugog koji svoj uspeh zasniva više na snažnoj privlačnosti i ličnoj
harizmi, nego na društvenom uplivu crkve. To je jedan od načina kojima tradicionalna
hrišćanska religija može zadržati svoje vernike.
Narcizam nove religioznosti
Ideja boga i natprirodnih sila biće intimnija. Nova će religioznost, po svemu sudeći, biti
samoživa, izolovana, privatistička. Sadržaji religije ne traže se u društvenoj prihvatljivosti,
nego u čovekovoj svesti. Veliki broj religijskih pokreta upravo tako nudi izbavljenje, povratak
izvornoj mudrosti, radosti življenja, “zarobljeno savršenstvo svesti”. Čovek ne teži susretu sa
svetim, nego uspostavljanju stanja svesti lišenog napetosti, banalnosti potrošačkog doba, nemira,
stresa, strahova. U dobu uspona individualizma-narcizma, “vernik se...ne susreće sa bogom u
svom bližnjemu, svetu ili svemiru, nego ga pre svega pronalazi u samom sebi kao vlastitom
izvorištu” (Isto, 236).
Pokreti samosvesti i pokreti “proširenja vlastite svesti”, koji neguju ovaj tip religioznosti,
nude vernicima prednosti terapeutike: preko geštalta, alternativne medicine, autogenih treninga,
zena, meditacije do psihoterapije i parapsiholoških postupaka. “Egoizam je duboko prodro u
područje religioznosti, pa je već uspešno iznutra rastače.” (Isto, 239) Umesto društvenog, bitniji je
lični osećaj svetog.
Nihilizam nove religioznosti
Po Jukiću, međutim, narcizam nije dovoljno dobra zamena za nedostatak snažnog ličnog
identiteta. Sledeća duhovna stepenica koju čovek prelazi jeste nihilizam, čime se dokazuje da je