Tukidydes - Wojna Peloponeska - Kultura Antyczna

liczby czterech tysięcy; dawniej zaś wysłana armia nadal pozostała
na miejscu i oblegała Potidaję.
W Atenach zaś zmieniły się nastroje po drugiej inwazji peloponeskiej,
kiedy po raz wtóry zniszczono Attykę i równocześnie
z wojną szalała zaraza. Ateńczycy obwiniali Peryklesa, Ŝe ich
namówił do wojny i Ŝe przez niego spadły na Ateny wszystkie
nieszczęścia. Chcieli pertraktować z Lacedemończykami i wysłali
posłów, lecz ci wrócili z niczym. Nie wiedząc, jak postąpić, napadali
na Peryklesa. On zaś widząc, Ŝe zniechęceni są obecną sytuacją
i Ŝe tak właśnie postępują, jak to sam przewidywał, zwołał
zebranie — był bowiem jeszcze strategiem — chcąc podnieść
ich na duchu, załagodzić ich gniew i wprowadzić nastrój większego
spokoju i ufności. Na zebraniu przemówił w ten sposób:
»Wasz gniew nie jest dla mnie niespodzianką, znam bowiem
jego przyczyny. Dlatego zwołałem zgromadzenie, aŜeby przypomnieć
pewne prawdy i wytknąć wam, Ŝe się niesłusznie na
mnie gniewacie i niesłusznie upadacie na duchu pod ciosami
losu. Jestem przekonany, Ŝe pojedynczy obywatel więcej ma
z tego korzyści, jeŜeli państwu jako całości dobrze się powodzi,
niŜ wtedy, kiedy jemu się wprawdzie dobrze dzieje, państwo
jednak upada. Człowiek bowiem, któremu w prywatnym Ŝyciu
dobrze się wiedzie, w chwili upadku ojczyzny ginie z nią razem;
ten zaś, komu się źle powodzi w szczęśliwej ojczyźnie, o wiele
łatwiej moŜe sobie dać radę. Skoro więc państwo jest w stanie
przetrzymać burze w Ŝyciu jednostek, a jednostka nie jest w stanie
przetrzymać burz groŜących państwu, to czyŜ nie trzeba tego
państwa wspólnie wszystkimi siłami bronić, a nie postępować
tak, jak wy teraz postępujecie. Przybici domowymi nieszczęściami,
zapominacie o ratowaniu całości i obwiniacie mnie, który
zachęcałem do wojny, a równocześnie samych siebie, którzyście
poszli za moim zdaniem. A przecieŜ w mojej osobie atakujecie
człowieka, który nie gorzej od innych orientuje się w potrzebach
państwa, umie to wypowiedzieć, kocha swe miasto i jest
nieprzekupny. Jeśli bowiem ktoś widzi prawdę, lecz nie potrafi
jej jasno przedstawić, to tyle jest to warte, jakby jej nie znał;
a ten, kto umie jedno i drugie, lecz nie jest patriotą, nie potrafi