Tukidydes - Wojna Peloponeska - Kultura Antyczna

»Lecz o tym wszystkim, równie dobrze jak ja, wiedzą Ateń
czycy; wiem teŜ, Ŝe dbają oni o swe bezpieczeństwo. Tutaj zaś
umyślnie mówi się o rzeczach nie istniejących i nawet nie mogących
się wydarzyć. Wiem, Ŝe są ludzie, którzy nie dziś po
raz pierwszy, lecz od dawna juŜ starają się wywołać panikę
w masach, aby rozsiewając takie i jeszcze gorsze kłamstwa
przejść do czynów i zagarnąć władzę w państwie. Boję się jednak,
Ŝeby liczne ich próby nie zostały uwieńczone powodzeniem,
jeśli będziemy za słabi, by ustrzec się przed nimi, zanim
coś złego się stanie, i by dowiedziawszy się o ich knowaniach
uprzedzić je własnym atakiem. Dlatego właśnie państwo nasze
tak rzadko zaznaje spokoju i częściej naraŜone jest na walki
wewnętrzne niŜ na wojnę z nieprzyjacielem, a od czasu do czasu
musi znosić tyranie i niesprawiedliwe despotyczne rządy. Od
tych gwałtów, jeśli tylko mnie poprzecie, postaram się was
uwolnić, Ŝeby przynajmniej za naszego Ŝycia do nich nie doszło.
Was, to jest lud, postaram się przekonać, a agitatorów
ukrócić, i to nie tylko schwytawszy ich na gorącym uczynku, co
jest trudne, lecz demaskując ich ukryte zamiary, których nie
uda im się w czyn wprowadzić. Przy braku czujności wróg
moŜe nas zaskoczyć i skrzywdzić, dlatego naleŜy się przed nim
bronić nie wtedy, kiedy krzywdę wyrządza, lecz wtedy, kiedy
knuje coś złego. Oligarchom częściowo wykaŜę winę, częściowo
ich przestrzegę, częściowo pouczę: wydaje mi się bowiem, Ŝe
w ten sposób najlepiej odwiodę ich od nikczemności. A w końcu
pytanie, nad którym się często zastanawiałem: czegóŜ to pragniecie,
młodzi ludzie? Czy chcecie dostać dowództwo w swe
ręce? AleŜ prawo tego zabrania. A prawo to nie po to ustanowiono,
aby was obraŜać, mimo Ŝe potraficie sprawować władzę,
lecz raczej dlatego, Ŝe jej sprawować nie potraficie. A mo-
Ŝe chcecie mieć przywileje w stosunku do innych? CzyŜ byłoby
to sprawiedliwe, gdyby obywatele tego samego państwa nie
mieli tych samych praw?
»Powie ktoś, Ŝe demokracja nie jest ani rozumna, ani sprawiedliwa
i Ŝe najlepiej rządzą ludzie bogaci. Ja zaś twierdzę, Ŝe
po pierwsze państwo tworzy lud, a oligarchia jest tylko jego