Tukidydes - Wojna Peloponeska - Kultura Antyczna

czynacie posługiwać się argumentem prawa i sprawiedliwości,
którego nikt jeszcze nigdy nie postawił przed argumentem siły
i który jeszcze nigdy nikogo nie pohamował w pędzie zdobywczym,
jeŜeli się zdarzyła do tego sposobność. Godni pochwały są
ci, którzy — choć ulegają wrodzonej ludziom chęci władzy —
są jednak sprawiedliwsi, niŜby mogli być mając siłę. Gdyby
inni znaleźli się w naszej sytuacji, wówczas przez porównanie
najlepiej by się okazało, czy postępujemy umiarkowanie, czy
teŜ nie; nam zaś nasze łagodne postępowanie niesłusznie przysporzyło
więcej niesławy niŜ uznania.
»Mimo to bowiem, Ŝe w procesach prowadzonych ze sprzymierzeńcami
sami ustępujemy nieco z naszych uprawnień traktując
ich jak równych przed naszymi własnymi sądami, wydaje się,
Ŝe lubimy się procesować. I nikt się nad tym nie zastanowi,
dlaczego tego samego nie zarzuca się takŜe innym państwom,
które Ŝ mniejszym od nas umiarkowaniem odnoszą się do swych
poddanych: przecieŜ kto moŜe siłą przeprowadzić swą wolę, nie
potrzebuje się w ogóle procesować. Oni jednak przyzwyczaili
się do tego, Ŝe traktowani są na równi z nami. Jeśli więc tylko
w czymkolwiek uwaŜają się za pokrzywdzonych, czy to przez
jakieś postanowienie, czy przez narzuconą im decyzję wynikającą
z naszej władzy, nie są wdzięczni za to, Ŝe się ich nie pozbawia
jeszcze czegoś więcej, lecz drobną przykrość cięŜej znoszą,
niŜ gdybyśmy od początku, nie licząc się z prawem, postępowali
z nimi jawnie jak władcy: wtedy nawet oni nie sprzeciwialiby
się zasadzie, Ŝe słabszy musi ustępować silniejszemu.
Lecz pono ludzie bardziej są czuli na ograniczenie praw niŜ
na gwałt; w pierwszym wypadku wydaje się im, Ŝe krzywdzi
ich równy, w drugim, Ŝe gwałt zadaje silniejszy. Za czasów
perskich znosili spokojnie o wiele gorsze rzeczy niŜ obecnie,
nasze zaś panowanie wydaje im się przykre; jest to naturalne,
gdyŜ istniejący stan rzeczy zawsze jest cięŜki dla podwładnych.
W kaŜdym razie, jeśli idzie o was, to gdybyście nas obalili i sami
doszli do władzy, szybko stracilibyście tę sympatię, jaką macie
tylko dlatego, Ŝe wszyscy odczuwają lęk przed nami; przecieŜ
na pewno postępowalibyście podobnie jak w czasie wojen per-