Tukidydes - Wojna Peloponeska - Kultura Antyczna

a róŜnią się między sobą pochodzeniem, kaŜdy myśli tylko
o własnej korzyści i w tych warunkach zwykle nic nie dochodzi
do skutku. Jedni bowiem namiętnie pragną zemsty nad
przeciwnikiem, drudzy myślą o tym, Ŝeby jak najmniej narazić
własne interesy. Schodząc się rzadko na zebrania tylko niewiele
czasu poświęcają rozwaŜaniu spraw wspólnych, więcej
zaś załatwianiu własnych. KaŜdy myśli, Ŝe jego niedbalstwo
będzie nieszkodliwe i Ŝe ktoś inny za niego pomyśli; a gdy
wszyscy podobnie rozumują, niepostrzeŜenie wspólne dobro
zostaje zaprzepaszczone.
»Największą dla nich przeszkodą będzie brak pieniędzy i czas,
jaki zuŜyją na ich zdobywanie; a szczęśliwe okazje wojenne
nie lubią czekać. Nie warto się takŜe obawiać ani ich fortec,
ani ich floty. Budowa bowiem takiej twierdzy, która mogłaby
się nam oprzeć, jest trudna nawet w czasach pokojowych,
a cóŜ dopiero w czasie wojny w kraju nieprzyjacielskim;
przecieŜ i my będziemy budowali twierdze przeciwko
nim. Jeśli zaś zbudują forteczkę, to mogą oczywiście część
naszego kraju zniszczyć napadami i wywołać u nas dezercję,
nie zdołają jednak w ten sposób powstrzymać nas od wyprawy
do ich kraju, od zakładania twierdz i uŜycia przeciw nim floty,
która jest naszą siłą. My bowiem dzięki Ŝeglarstwu nabyliśmy
więcej doświadczenia w walce lądowej, niŜ oni tocząc walki
lądowe — doświadczenia w Ŝeglarstwie. Zaznajomienie się zaś
z morzeni nie przyjdzie im łatwo. PrzecieŜ nawet wy, chociaŜ
zaczęliście zajmować się Ŝeglarstwem zaraz po wojnach perskich,
nie doszliście do doskonałości: jakŜe więc rolnicy, nie
mający z morzem nic wspólnego, mogliby coś w tej dziedzinie
zdziałać, zwłaszcza jeŜeli będziemy im przeszkadzać w wyćwiczeniu
się atakując wielką liczbą okrętów? Przeciw małej moŜe
by i zaryzykowali bitwę ufając, Ŝe liczbą nadrobią braki w wyszkoleniu;
kiedy jednak naciśniemy ich przewagą liczebną, nie
przyjmą bitwy. W ten sposób z braku ćwiczenia wzrośnie brak
umiejętności u nich, a z tym i obawa. JeŜeli co — to marynarka
jest sztuką; i nie da się jej uprawiać dorywczo; raczej
musi być zajęciem głównym, któremu nie towarzyszy Ŝadne
uboczne.