Tukidydes - Wojna Peloponeska - Kultura Antyczna

temu kres połoŜyło, bo przecieŜ stosowano juŜ wszystkie moŜliwe
kary ustawicznie je zaostrzając, aŜeby w jakiś sposób
uwolnić się od zbrodniarzy; wydaje się teŜ prawdopodobne, Ŝe
w dawnych czasach lŜejsze były kary nawet za największe
zbrodnie, ale powoli, w miarę wzrastania przestępstw, wiele
tych kar zmieniło się w karę śmierci — a mimo to przestępstwa
trwają nadal. Albo więc trzeba wynaleźć jakieś jeszcze bardziej
odstraszające środki zaradcze, albo wszystko pozostanie po
dawnemu. Z wielu powodów ludzie naraŜają się na niebezpieczeństwo;
biedaka rozzuchwala nędza i konieczność, bogacza
zaś buta i zarozumiałość napełnia Ŝądzą krzywdzenia drugich;
poza tym i w innych wypadkach pcha ludzi na niebezpieczną
drogę namiętność jako coś od nich silniejszego i nie
do odparcia, zaleŜnie od tego, czym kto jest opanowany. Najwięcej
szkody przynosi Ŝądza i nadzieja: pierwsza prowadzi,
druga idzie w jej ślady, pierwsza obmyśla plan, druga łudzi widokami
powodzenia; i chociaŜ to niewidzialne klęski, są one
straszniejsze od widocznych. A do nich jako trzeci, nie mniej
waŜny moment popychający do ryzyka, dołącza się los: bywa
bowiem, Ŝe niekiedy zjawia się on niespodziewanie i gna ludzi
do ryzykownych działań nawet w warunkach niezbyt sprzyjających.
W jeszcze większej mierze odnosi się to do państw,
gdyŜ idzie tam o rzeczy najwaŜniejsze: o wolność albo panowanie
nad innymi; prócz tego kaŜdy, znajdując się w masie,
bez zastanowienia przecenia swe własne siły. Po prostu jest
rzeczą niedopuszczalną i niezwykle naiwną myśleć, Ŝe moŜna
naturę ludzką dąŜącą do jakiegoś celu odwieść od tego siłą prawa
albo jakąś inną groźbą.
»Nie naleŜy więc ufać w skuteczność kary śmierci i podejmować
złej decyzji. Nie naleŜy teŜ odbierać zbuntowanym nadziei,
Ŝe mogą okazać Ŝal i w krótkim czasie zmazać swą winę.
Weźcie bowiem pod uwagę, Ŝe obecnie, jeśli jakieś zbuntowane
miasto dojdzie do przekonania, Ŝe nie ma szans zwycięstwa,
moŜe skapitulować przed nami jeszcze w takim stanie, w którym
moŜe zapłacić odszkodowania wojenne i w przyszłości
składać daninę; gdybyśmy zaś zastosowali karę śmierci, to czyŜ