Tukidydes - Wojna Peloponeska - Kultura Antyczna

wując do bitwy. Peloponezyjczycy bowiem nie chcieli wypłynąć
poza przylądek Rion na pełne morze z obawy, Ŝeby się nie
powtórzyła poprzednia klęska, Ateńczycy zaś nie chcieli wejść
w zacieśnione wody, poniewaŜ bitwa w takich warunkach byłaby
korzystniejsza dla przeciwnika. Następnie Knemos, Brazydas
i inni dowódcy peloponescy chcąc szybko stoczyć bitwę,
zanim przyjdą posiłki dla Ateńczyków, zwołali Ŝołnierzy, a widząc,
Ŝe wielu z nich wskutek poprzedniej poraŜki lęka się i nie
okazuje zapału, zachęcali ich w ten sposób:
»Peloponezyjczycy! Jeśli ktoś z was z powodu poprzedniej
bitwy lęka się tej, która nas czeka, to bojaźń ta jest zupełnie
nieuzasadniona. Wtedy bowiem — jak wiecie — nie byliśmy
odpowiednio przygotowani i płynęliśmy nie na bitwę morską,
ale raczej na wyprawę lądową, zresztą i okoliczności były przeciw
nam, a w pewnej mierze zaszkodził nam brak doświadczenia,
gdyŜ była to pierwsza nasza bitwa morska. Tak więc przyczyną
poraŜki nie było tchórzostwo; duch nasz, który chwilowo
uległ przewadze nieprzyjaciela, posiada sam w sobie moŜliwości
zapewniające zwycięstwo i nie moŜe być złamany przypadkowym
zrządzeniem losu. Wprost przeciwnie, powinniśmy
być przekonani, Ŝe człowiek moŜe wprawdzie ulegać niepomyślnym
zrządzeniom losu, jednakŜe w sercu swym musi być stale
jednakowo odwaŜny, a tchórzostwa nie moŜna usprawiedliwiać
brakiem doświadczenia. Wasz zaś brak doświadczenia
wcale nie jest tak wielki w stosunku do nieprzyjaciół, jak wielka
jest wasza odwaga w stosunku do nich; ich wiedza, której
się najwięcej boicie, pozwoli im korzystać z doświadczenia
w chwili niebezpieczeństwa tylko wówczas, gdy będzie złączona
z odwagą — bez odwagi Ŝadna sztuka nie ma najmniejszego
znaczenia w chwili niebezpieczeństwa. Strach bowiem hamuje
pamięć i sztuka bez odwagi jest zupełnie nieuŜyteczna. Ich
większemu doświadczeniu przeciwstawcie większą odwagę, a lęk
płynący z poprzedniej klęski pokonajcie uświadomieniem sobie
faktu, Ŝe wtedy byliście nie przygotowani. Macie przewagę
w liczbie okrętów, ponadto będziecie walczyć w pobliŜu własne
go kraju i hoplitów: najczęściej zaś zwycięstwo idzie za tymi