Tukidydes - Wojna Peloponeska - Kultura Antyczna

donosili mu o tym, co się w mieście dzieje. Kazali mu więc
powiedzieć, Ŝeby nie rozpoczynał odwrotu nocą, gdyŜ Syrakuzańczycy
obsadzili juŜ drogi, lecz Ŝeby się przygotował
i w spokoju za dnia wycofał. Oznajmiwszy to odjechali, a ludzie
z obozu donieśli o tym wodzom ateńskim.
Wodzowie ateńscy, nie domyśliwszy się podstępu, na skutek
tej wiadomości spędzili noc na miejscu. Wobec tego zaś, Ŝe
i tak juŜ nie wyruszyli, postanowili przeczekać równieŜ następny
dzień, aby Ŝołnierze mogli się, o ile zdołają, jak najlepiej
przygotować do drogi, pozostawiając wszystko co zbyteczne
i zabierając z sobą jedynie to, co konieczne do utrzymania.
Syrakuzańczycy i Gilippos, wyruszywszy ze swym wojskiem
wcześniej, zamknęli drogi, którymi według przewidywań Ateń
czycy musieli przechodzić, pilnowali przepraw przez potoki
i rzeki i ustawili się w szyk bojowy, gotowi przyjąć nieprzyjaciela
i przeszkodzić mu w dalszym marszu. Równocześnie podpłynąwszy
na okrętach ściągali z wybrzeŜa okręty ateńskie —
niewielką tylko ich ilość, zgodnie z planem, spalili sami Ateń
czycy — inne zaś, które tu i ówdzie leŜały na wybrzeŜu, bez
Ŝadnych przeszkód holowali spokojnie do miasta, przywiązawszy
je do swoich okrętów.
Kiedy Nikias i Demostenes uznali przygotowania za ukończone,
zaczął się odwrót wojska; było to na trzeci dzień po
bitwie morskiej. Straszny był ten odwrót po stracie wszystkich
okrętów, kiedy wielkie nadzieje obróciły się wniwecz, a im
i całemu państwu groziła zagłada. Bolesny był widok wymarszu
z obozu; ranił on dumę kaŜdego. Zmarli leŜeli nie
pogrzebani, a ilekroć ktoś z odchodzących zobaczył znajome
zwłoki, ogarniała go boleść i zgroza; ranni albo chorzy, których
zostawiano na miejscu, jeszcze większy niŜ zmarli budzili
Ŝal u Ŝyjących; istotnie teŜ bardziej byli nieszczęśliwi od tych,
którzy zginęli. Błagając i jęcząc wzruszali serca odchodzących:
zaklinali, Ŝeby ich zabrano, i wołali za kaŜdym, kogo dostrzegli
Z przyjaciół lub bliskich; czepiając się odchodzących współtowarzyszy
z tego samego namiotu szli za nimi, dopóki mogli;
gdy zaś siły kogoś opuściły, zostawał w tyle zaklinając bogów